Türkiye`nin su kaynakları alarm veriyor

Kaynak: tumgazeteler.com

Küresel ısınma ve bilinçsiz tarımsal sulamanın etkisiyle yurt genelindeki birçok su kaynağı kururken, bazı nehir ve barajlardaki su seviyesi de düştü. İşte Türkiye`den kabus gibi ortaya çıkan değerler;NEHİR KURUDU OVA ÇÖLLEŞİYOR

Küresel ısınma ve bilinçsiz tarımsal sulamanın etkisiyle Konya, göl ve sulak alanlarının önemli bölümünü kaybetti.

Konya İl ve Çevre Orman Müdürlüğü ile Doğal Hayatı Koruma Vakfı-Türkiye(WWF-Türkiye) ve DSİ 4. Bölge Müdürlüğünden alınan bilgiye göre, önemli bölümü son yıllarda olmak üzere bugüne kadar Akşehir Gölü(30 bin hektar), Hotamış Sazlığı(16 bin hektar), Ereğli Sazlıkları(37 bin hektar), Kulu Gölü(860 hektar) Eşmekaya Sazlığı(11 bin 250 hektar), Bolluk Gölü(1150 hektar) Samsam Gölü(830 hektar), Tersakan Gölü(6400 hektar), Suğla Gölü(16 bin 500 hektar) kurudu.

Su yüzey alanı 1915 yılında yaklaşık 216 bin 400 hektar olan Tuz Gölü, 2005 yılında 32 bin 600 hektara kadar geriledi. Yapılan araştırmalar Tuz Gölü`nün son 3 yılda da küçülmeye devam ettiğini gösteriyor.

Kapasitesi 184 milyon metre küp olan Çavuşçu Gölü`ndeki su miktarı da bu yıl 20 milyon metre küpe kadar geriledi. Göldeki su miktarı 5 yıl önce 120 milyon metreküpe kadar ulaşmıştı.

Konya İl Genel Meclisinin Beyşehir Gölü Araştırma Raporu`na göre, Türkiye`nin 3. büyük tatlı su gölü olarak ise en büyük gölü olan Beyşehir Gölü`nün kapladığı alan da son yıllarda azalarak 65 bin hektardan 50 bin hektara kadar geriledi.

Bir süre öncesine kadar 650 hektarlık alana sahip Kozanlı Gölü, 50 hektarın da altına düştü. Göl şimdi bir bataklığı andırıyor.

Karapınar`da bulunan Meke Krater Gölü de yer altı sularındaki azalmaya bağlı olarak yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bulunuyor. Küçük bir bölümünde az miktarda su kalan göl tamamen kuruma tehlikesi yaşıyor.

Antalya ve Isparta`da yer alan göller ve barajlarla göletlerin doluluk oranlarının geçen yıla göre azaldığı bildirildi.

Antalya DSİ 13. Bölge Müdürü Sedat Özpınar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2008 yılı için Korkuteli ve Çayboğazı barajları ile Yelten ve Hatipler göletleri ve henüz işletmeye alınmayan Osmankalfalar Göleti`nde su seviyelerinin geçen yıllara göre azaldığını, diğer rezervuarlada ise önemli ölçüde değişikler olmadığını bildirdi.

Bazı rezervuarlarda ise doluluk oranlarında artışlar olduğunu belirten Özpınar, şunları kaydetti:

“Su sıkıntısı olan yörelerde tarımsal sulamalarda kısıtlı sulama metodu uygulanmaktadır. Tarımsal kuraklıkla ilgili, damla ve yağmurlama sulama yöntemlerine geçilmesi, gece sulaması yapılması ve kuraklığa dayanıklı bitkilerin seçimi gibi tedbirlerle sulama sezonunun sonuna gelinmiştir. Ayrıca son 5 yıldır DSİ açık sulama sistemlerini terk ederek yeni projelerde kapalı (boru) sulama sistemlerini uygulamaktadır.“

Oymapınar Barajı`nda geçen yıl yüzde 54,84 olan doluluk oranı, 2008 yılı ağustos döneminde yüzde 72,18`e, Manavgat Barajı`nda yüzde 53,74`ten yüzde 64,69`a, Alakır Barajı`nda yüzde 13,20`den yüzde 17,78`e, Çayboğazı Barajı`nda yüzde 15,49`dan yüzde 24.45`e, Kozacağı Göleti`nde yüzde 45,07`ten yüzde 46,05`e, Yeşilyayla Göleti`nde ise yüzde 42,30`dan yüzde 53,47`ye ulaştı.

DSİ yetkilileri, geçen yıl ağustos ayında yüzde 74,40 doluluk oranına sahip Karacaören-2 Barajı`nda ise 2008 yılının aynı döneminde azalma meydana geldiğini bildirdi. Karacaören-2 Barajı`nda doluluk oranı yüzde 65,20 olarak ölçüldü. Korkuteli Barajı`nda da doluluk oranında 2008 ağustos döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre önemli miktarda azalma oldu. Korkuteli Barajı`ndaki doluluk oranı yüzde 16,82`den yüzde 3,86`ya düştü. Dikenli Göleti`nde doluluk oranı yüzde 56,02`den yüzde 53,24`e, Yelten Barajı`nda yüzde 14,57`den yüzde 3,75`e, Doyran Göletinde ise yüzde 53,90`dan yüzde 28,72`ye geriledi.

Antalya ve ilçelerindeki Oymapınar, Manavgat, Karacaören-2, Alakır, Korkuteli, Çayboğazı Barajları ile Ekşili, Kozağacı, Dikenli, Yelten, Hatipler, Yeşilyayla ve Doyran göletlerinde toplam 429 milyon 786 bin metreküp su rezervi bulunuyor.

Isparta DSİ 18. Bölge Müdürlüğü sorumluluk alanındaki Türkiye`nin en büyük gölleri arasında yer alan Eğirdir ve Burdur göllerinde de su seviyesi azaldı.

Eğirdir Gölü`nde doluluk oranı yüzde 45`e, Burdur Gölü`nde ise yüzde 64`e düştü. Yalvaç Barajı`nda doluluk oranı yüzde 6`ya, Uluborlu Barajı`nda yüzde 58`e, Sorgun Barajı`nda yüzde 35`e gerilerken, Kovada Gölü`nde su seviyesi “sıfır noktası“na indi. Gölcük Gölü`nde de su seviyesi yüzde 68`e geriledi.

Karataş depolama rezervuar alanında doluluk oranı yüzde 8`e düşerken, Karamanlı Barajı`nda yüzde 13`e, Yapraklı Barajı`nda yüzde 15`e, Karacaören Barajı`nda yüzde 29`a, Çavdır Barajı`nda ise yüzde 36`ya düştü.

Doluluk oranı Selevir Barajı`nda yüzde 4, Seyitler Barajı`nda yüzde 8, Çapalı depolama rezarvuar alanında yüzde 23, Karamık Gölü`nde yüzde 27, Örenler Barajı`nda ise yüzde 46 olarak ölçüldü. Eber Gölü`nde ise su seviyesi “sıfır noktası“na kadar düştü.

DSİ 6. Bölge Müdürlüğü sorumluluk alanlarında bulunan Adana, Mersin, Hatay ve Osmaniye`deki nehirlerin debisinde yüzde 50-60`a varan oranda azalma yaşandığı, suyun depo edilmesi sayesinde ise kuraklığın etkilerinin en aza indirildiği bildirildi.

Kuraklık nedeniyle bazı baraj ve göletlerden kısıtlı oranda sulama yapılırken, Nergizlik ve Kozan barajları ile Hakkıbeyli Göletinden ise 3 yıldır “çok yıllık bitkiler“ dışındakilerde sulama yasağı getirildi.

AA muhabirinin, DSİ 6. Bölge Müdürlüğü yetkililerinden aldığı bilgiye göre, yörenin en önemli iki akarsuyu olan Seyhan ve Ceyhan`nın debilerinde son yıllarda önemli düşüşler yaşanıyor. Seyhan Nehri`nin geçen yıl saniyede 105 metreküp olan debisi bu yıl 74 metreküpe düşerken, geçen yıl saniyede 160 metreküp olan Ceyhan Nehri`nde ise bu oran 101 metreküpe kadar geriledi.

Asi Nehri`nde geçen yıl saniyede 28 metreküp olan akım hızı bu yıl 16 metreküpe kadar düşerken, yine Hatay`da bulunan Afrin Deresi ise saniyede 0,6 metreküp ile adeta kuruma noktasına geldi.

Yetkililer, alınan önlemler ve depolama sayesinde barajlarda çok fazla su sıkıntısı yaşanmadığını bildirdiler. Geçen yıl 2 milyar 756 milyon metreküp olan Seyhan ve Çatalan barajlarının göl hacmi bu yıl 2 milyar 790 milyon metreküpe yükselirken, Hatay`da bulunan Yarseli Barajı`nda geçen yıl 51 milyon metreküp olan su hacmi bu yıl 50 milyon metreküpe, Tarsus`taki Berdan Barajı gölünde geçen yıl 114 milyon metreküp olan su hacmi 101 milyon metreküpe geriledi.

Osmaniye`nin Bahçe ilçesinde bulunan Kalecik Barajı`nda geçen yıl 24 milyon metreküp olan su hacmi 20 milyon metreküpe, yine Bahçe`de bulunan Arıklıkaç Göleti`nde 1,4 milyon metreküpten 0,9 milyon metreküpe, Aslantaş Barajı göl hacminde geçen yıl 1 milyar 261 milyon metreküp olan su hacmi 1 milyar 123 milyon metreküpe düştü.

Adana`nın Kozan ilçesindeki barajda 35 milyon metreküp olan geçen yılki hacim korunurken, Osmaniye`nin Kadirli ilçesindeki Mehmetli Baraj Gölü`nde ise 43 milyon metreküp olan hacim 51 milyon metreküpe yükseldi.

Adana`nın Karaisalı ilçesinde bulunan Nergizlik Barajı`nda 5,9 milyon metreküp olan su hacmi 5,1 milyon metreküpe gerilerken, İmamoğlu ilçesindeki Hakkıbeyli Göleti`nde ise 2 milyon metreküp olan su hacmi 2,5 milyon metreküpe yükseldi.

Son bir kaç yıldır önemli düşüş yaşanan Hatay`ın Hassa ilçesindeki Tahtaköprü Barajı`nda ise 2006`da 140 milyon metreküp olan su hacmi, geçen yıl 80, bu yıl ise 60 milyon metreküpe kadar düştü.

DSİ yetkilileri genel olarak nehirlerin debisinde yüzde 50-60`a varan oranda azalma yaşandığı belirtirken, önlemler sayesinde baraj ve göletlerde ise su sevilerinden aşırı bir düşüş yaşanmadığını söyledi.

Yeterli suyun olmadığı Nergizlik ile Kozan barajları ve Hakkıbeyli Göleti`nden ise 3 yıldır çok yıllık bitkiler dışındakilerde sulama yasağı getirildiğini belirten yetkililer, Kalecik, Tahtaköprü ve Mehmetli barajlarından kısıtlı da olsa su verilebildiği bildirildi.

Öte yandan, Adana`nın Saimbeyli ilçesinde bulunan Obruk Şelalesi ise kurudu. Mesire yeri olarak kullanılan şelalenin yaşanan su sıkıntısı nedeniyle son birkaç yıldır yaz aylarında kuruduğu belirtildi.

Adana`da, Çatalan Barajı`ndan sağlanan içme suyu ile kentin önümüzdeki 50 yıl sıkıntı yaşamayacağı belirtilirken, Mersin Su ve Kanalizasyon İdaresi(MESKİ) Genel Müdür Vekili Kamil Ülgen ise il genelinde içme suyu açısından herhangi bir sorunun bulunmadığını bildirdi.

Ülgen, ülke genelinde yaşanan kuraklığın Mersin genelinde ciddi sıkıntılara neden olmadığını, gerekli önlemleri aldıklarını kaydetti.

Kentin içme suyunu karşılayan Tarsus ilçesindeki Berdan Barajı`nda su seviyesinin azaldığını anımsatan Ülgen, “ama 2 metre işletme seviyesinin altına düşmediği için herhangi bir sorun yok. Kentimizin içme suyu için 390 bin metreküp su gerekli. Bu da Berdan Barajı`nda mevcut. Berdan Barajı su ihtiyacını rahatlıkla karşılıyor“ diye konuştu.

Kayseri`de küresel ısınma nedeniyle içme suyu kaynaklarında şu anda çok ciddi bir sorun bulunmuyor.

Kayseri kent merkeziyle yakın çevresi içme suyunu Erciyes Dağı`na yağan kar ve yağmur sularının biriktiği yer altı havzalarından sağlandığını belirten yetkililer, ancak kuraklık nedeniyle yer altı sularının kotlarında düşme yaşandığını ifade ederek, su çıkarma maliyetlerinin arttığına işaret etti.

Küresel ısınmadan en fazla Sultansazlığı Kuş Cenneti`ni etkilediğini kaydeden yetkililer, sazlıkta gerek kuraklık, gerekse diğer olumsuz faktörler yüzünden 10 yıl önce 9 bin hektar olan sulak alan miktarının 1500 hektara, sazlık alanların ise 3200 hektardan 1000 hektara düştüğünü vurguladı.

Türkiye`nin patates üretiminin yarısını karşılayan Nevşehir ve Niğde bölgesinde ise yaklaşık 80 metre derinlikten çıkarılan sondaj sularının, bu yıl 100 metre derinlikten çıkarıldığı öğrenildi.

Yöre halkı, su seviyesinin düşmesi ile birlikte, pompalanan su miktarının azaldığını ve maliyetinin arttığını belirtti.

Yurt genelinde kuraklıktan en fazla etkilenen iller arasında bulunan Gaziantep`te içme ve kullanma suyu ihtiyacı Kahramanmaraş ve Adıyaman`daki su kaynaklarından sağlanıyor.

AA muhabirinin DSİ yetkililerinden aldığı bilgiye göre, Gaziantep`teki nehir ve baraj göllerindeki su seviyesi, geçen yıllara oranla önemli derecede düştü. Ancak buna rağmen bölgedeki yatırımlar sayesinde alınan önlemlerle, içme ve kullanma suyu ya da tarımsal sulama konusunda bir sıkıntı yaşanmıyor.

Kahramanmaraş`ın Pazarcık ilçesindeki Kartalkaya Barajı`nda depolanan su ile Gaziantep ve çevresindeki yerleşim alanlarının içme ve kullanma suyu ihtiyacı karşılanırken, Adıyaman`daki Göksu Çayı`ndan bu baraja su naklediliyor.

Yetkililer, hazırladıkları ikinci bir çalışmayla da yer altı su kaynaklarına yönelerek, Mizmilli Projesi`ni devreye soktu. Halen Kartalkaya ve Mizmilli`den saniyede 4,5 metreküp su pompalandığını kaydeden yetkililer, şu an için kentte içme ve kullanma suyunda sorun yaşanmadığını bildirdi.

Bölgede etkili olan kuraklık nedeniyle tarım arazilerinin sulanmasında da sorun yaşanmaması için çalışmalar yapan DSİ yetkilileri, Nizip ilçesinde bulunan Hancağız Barajı`nda depolanan suyun yetersiz kalmasıyla, Belkıs-Nizip Pompaj Sulaması Projesi`ni devreye aldı. Proje kapsamında inşa edilen dev pompaj istasyonu ve kanallar sayesinde, Birecik Barajı`ndan Hancağız Barajı`na su takviyesi yapılıyor.

Öte yandan Sacır Deresi`nin suyu, inşa edilen Bayramlı regülatörü ile GAP Kayacık Barajı`na aktarılırken, yetkililer yöredeki çiftçileri su kaynaklarını ekonomik kullanmaları konusunda uyararak, yağmurlama ya da damlama sulama sistemleri ile arazilerin sulanmasını istedi.

Kahramanmaraş`taki Menzelet Barajı`nın doluluk oranı 2007 yılında yüzde 57 seviyesindeyken, şu anda yüzde 52 seviyesinde bulunuyor. Geçen yıl yüzde 55 olan Sır Barajı`nın doluluk oranı ise bu yıl yüzde 57`ye yükseldi.

Bu iki barajda büyük bir olumsuzluk gözükmezken, Ayvalı Barajı`nın doluluk oranı bu yıl yüzde 14`e düştü. Barajda, 2007 yılında doluluk oranı yüzde 35 seviyesinde bulunuyordu. Kartalkaya`da da geçen yıl yüzde 31 olan doluluk, bu yıl yüzde 28 seviyesine geriledi.

Kahramanmaraş Devlet Su İşleri 20. Bölge Müdürü Halil İbrahim Dağlıoğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2001 yılından beri devam eden kuraklıktan Kahramanmaraş`ın nehir ve barajlarının da doğal olarak etkilendiğini belirtti.

Özellikle Kartalkaya dışında şu anda barajlarda bir sorun yaşanmadığını, Ayvalı Barajı`nın küçük bir baraj olduğunu ve tam faaliyete geçmediğini kaydeden Dağlıoğlu, yer altı kaynaklarında da belli bir azalma meydana geldiğini, bunun en büyük nedeninin izinsiz çok sayıda kuyu açılması ve sulama yapılması olduğunu söyledi.

Dağlıoğlu, barajlara akan Ceyhan ve Aksu nehirlerinin debilerinde azalma olduğunu, ancak bunun genel kuraklıktan kaynaklandığını, büyük bir sorun bulunmadığını ifade etti.

DSİ 17. Bölge Müdürü Mahmut Dündar, “sorumluluk sınırlarımız içerisinde yer alan göl ve göletlerin su sevilerinde geçmiş yıla göre ciddi oranda azalma var“ dedi.

AA muhabirine bilgi veren Bölge Müdürü Dündar, en önemli su kaybının yaşandığı Zernek Baraj Gölü`nde geçen yıla göre yüzde 60 oranında azalma kaydedildiğini belirtti. Koçköprü Baraj Gölü`nde yüzde 30, Sarımemet Baraj Gölü`nde ise yüzde 13 oranında azalma olduğunu ifade eden Dündar, şunları kaydetti:

“Bu yıl sulamada ciddi artışlar oldu. Bu da bölgede ilkbahar mevsiminde, yağışların istenilen düzeyde olmamasından kaynaklandı. Haziran ayının 15`inden itibaren başlanması gereken sulamaya, bu yıl yağışların yetersiz olması nedeniyle mayıs ayı ortalarından itibaren başlandı. Bu durum baraj, gölet ve nehirlerdeki suyun azalmasına yol açtı.“

Bununla ilgili Sulama Birlikleri ile Kaymakamlıkları uyardıklarını anlatan Dündar, ilgili birimleri, sulama suyunun daha tasarruflu kullanılması amacıyla bilgilendirdiklerini söyledi.

Sulama amaçlı kullanılan Keşiş Gölü`nde de (Rusa Barajı) su miktarının minimum seviyeye düştüğünü hatırlatan Dündar, “bu nedenle göleti sulamaya kapattık“ dedi.

Dündar, Keşiş Gölü dışında Van ve çevresinde kuruyan göl bulunmadığını kaydetti.

Murat Nehri`nin her yıl yaz mevsiminde azalan suyu bu senenin aynı döneminde tamamen kurudu.

DSİ Ağrı Şube Müdürü Celalettin Demir, bu yılki kuraklığın, kış mevsimindeki yağışın yetersizliğinden kaynaklandığını belirterek, mart ve nisan aylarında yağışların beklenen düzeyde olmadığını vurguladı.

Demir, Gülizar Yaylaları`ndan Murat Nehri`ni besleyen akarsuların debilerinde ise geçen yıla göre yüzde 60 oranında düşüş yaşandığını ifade etti.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi`nde bu yıl etkili olan kuraklık, tarımsal sulamada kullanılan suyun miktarının fazlalığı ve artan enerji talebi nedeniyle Atatürk Barajı`ndaki aktif (yararlanılabilir) doluluk oranı yüzde 19,1`e geriledi.

DSİ 15. Bölge Müdürlüğü verilerine göre, GAP kapsamında inşa edilen ve gövde dolgu hacmi büyüklüğü bakımından Türkiye`nin en büyük, dünyada inşa edilmiş barajlar arasında ise 6. sırada yer alan Atatürk Barajı`nın kotu, geçen yılın aynı döneminde 533,56 metre, hacmi ise 42 bin 842 metreküp olarak ölçüldü.

Ağustos ayının ikinci haftasında yapılan ölçümlerde ise geçen yılın aynı dönemine göre su kotu 4 metre gerileyerek 529,21`le, minimum sınır olan 526 metreye yaklaşırken, barajın göl havzasındaki su hacmi de azaldı.

Geçen yıl aynı dönemde yüzde 46,7 olarak kayıtlara geçen aktif doluluk oranı, bölgede bu yıl etkili olan kuraklık, tarımsal sulamada kullanılan suyun miktarının fazlalığı ve artan enerji talebi nedeniyle yüzde 19,1`e geriledi.

Yetkililer, özellikle tarımsal sulamada önlem alınması gerektiğini belirttiler.

Muş`ta etkili olan kuraklık nedeniyle bazı derelerin kurdu. Tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin yoğun olarak yapıldığı ilde, su kaynaklarındaki azalma özellikle çiftçileri olumsuz etkiledi.

Korkut ilçesine bağlı Kayalık köyündeki Zirink Deresi, bölgede kuruyan su kaynakları arasında yer aldı. Köy içerisinden geçen Zirink Deresi`nin kuruması nedeniyle köylüler, hayvanların su ihtiyacını 3 kilometre uzaklıkta bulunan Varto Deresi`nden karşıladıklarını söyledi.

Gün içerisinde hayvanlarını 4 kez Varto Deresi`ne su içirmek için götürdüklerini anlatan çiftçiler, kuraklık nedeniyle zor bir yaz dönemi geçirdiklerini ifade ettiler. Kayalık köyünde yaşayan Seyithan Koca, hayvanlarına meralarda su bulmakta sıkıntı yaşadığını anlattı.

Geçmiş yıllarda köyde su sıkıntısı yaşamadıklarını, ancak bu yıl su kaynaklarının kuruması nedeniyle hayvanların su ihtiyacını karşılamakta güçlük çektiğini dile getiren Koca, “her gün 3 kilometre yolu 4 kez kat ederek hayvanları suya götürüyorum. Varto Deresi`nde de su seviyesi oldukça azaldı. Bu derenin de kurumasından endişe duyuyoruz“ diye konuştu.

Derelerin kuruması nedeniyle tarlalarını sulayamayan Korkut ilçesine bağlı Kapalı köyü sakinleri de sondaj vurarak yeni su kaynakları bulduklarını bildirdiler.

Kapalı Köyü Muhtarı Liyaddin Çağlayan, tarım arazilerinin sulamasında kullanılan İçboğaz Deresi`nin tamamen kuruduğunu söyledi.

Derenin kuruması nedeniyle köylülerin arazilerini sondajla çıkardıkları suyla suladığını anlatan Çağlayan, şunları kaydetti:

“Köyde tarım yapan herkes tarlasına sondaj vurmak zorunda kaldı. Kuraklık çok ciddi boyutlara ulaşmış durumdadır. Şu ana kadar yaklaşık olarak 100 tane sondaj çalışması yapılmıştır.“

Muş Tarım İl Müdürü Abdurrahim Özarzlan da ildeki su kaynaklarında yüzde 60 oranında azalma meydana geldiğini bildirdi.

Kuraklığın ciddi boyutlara ulaştığını ifade eden Özarslan, şunları söyledi:

“Birçok dere kurudu. Geçen yıllara oranla su kaynaklarında büyük azalma yaşanıyor. Tespitlere göre su kaynaklarında yüzde 60 oranında azalma meydana geldi. Daha önce derelerden karşılanan suyla tarlasını, bağını, bahçesini sulayan çiftçiler, şimdi tarlaların başında sondaj çalışması yaparak su ihtiyacını karşılamaya çalışıyor.“ Kaynak:www.rotahaber.com