Dakota Petrol Boru Hattı projesi Kuzey Dakota’nın Bakken bölgesinden el de edilen ham petrolü Güney Dakota ve Iowa eyaletlerinden geçirerek Illinois’e taşıyacak. 4 eyalette 50 ilden geçecek olan boru hattının uzunluğu 1886 km uzunluğunda olacak. Energy Transfer Partners şirketi tarafından gerçekleştirilmekte olan Boru hattı boyunca 400 metre genişliğinde tampon bölge de olacak. Boru yaklaşık olarak toprağın bir metre altında olacak. Kuzey Dakota’da çıkarılan petrol böylece güney eyaletlere iletilecek ve orada mevcut boru hatlarıyla ihracat yapılan Meksika Körfezi’ne taşınabilecek. Boru hattı günde yaklaşık 500.000 varil petrol taşıyacak. Kuzey Dakota eyaletinde Missouri Irmağı’nın üzerinden de geçecek. Bunun sadece toprağın değil, suyun da kirlenmesine yol açacağı kesin. Ayrıca proje hattında bulunan önemli kültürel ve tarihi değerler de tehlikeye atılacak. Boru hattı başta Standing Rocks olmak üzere yerli halklara ait birçok toprak üzerinden ve kutsal kabul ettikleri sulardan ve mezarlıklardan geçiyor. Şirket ayrıca Eylül ayının sonuna doğru önemli bir Sioux yapımı eşyaların bulunduğu toprağı satın almış ve bu kültür varlıklarına zarar vermişti. İşte tüm bu nedenlerle Kuzey Dakota’da bu mega projeye karşı ciddi bir mücadele var.
Şirket ve hükümet projeyi nasıl tanıtıyor?
Kuzey Dakota’da 4 bin kişiye istihdam sağlayacağı söylenen bu projenin ABD’nin enerji bağımsızlığını artıracağı iddia ediliyor. Boru hattı %100 ABD üretimi olan petrolü taşıyacak. Böylece üretilen miktardaki petrol Orta Doğu ülkeleri başta olmak üzere istikrarsız dış kaynaklardan alınmamış olacak. Zira ABD hala tükettiği petrolün yarısını dışarıdan alıyor. Şirketin bir başka iddiası ise topluma ve çevreye olumlu katkısı. Tankerler ve demir yoluyla taşınan petrol miktarı azalacak. Boru hattının ayrıca tarımsal ürünlerin taşınmasında olumlu etkisinin olacağı söyleniyor. Zira petrol taşıma trafiği azalınca, tarımsal ürün taşıması için gerek demir yolu gerekse kara trafiğinde yer açılacak. Tarımsal Ürün taşıma tariflerinin de düşmesi kaçınılmaz olacak. Ve son olarak ekonomik istihdam sağlanacağı söyleniyor. Projenin geçici 10 bin işçisinin yerel otellerde kalması, restaurantlarda yemesi ve dükkanlardan alışveriş edeceği bekleniyor.
Siouxlar direniyor…
ABD’nin Kuzey Dakota eyaletinde Eylül ayında Standing Rock Sioux yerlileri tarafından bölgelerinden geçen boru hattı projesine karşı başlatılan direniş sürüyor. Boru hattının geçtiği bölgedeki Missouri Irmağı yerli halk için kutsal kabul ediliyor. Şirketin inançlarına saldırdığını ve ayrıca boru hattının milyonlarca insanın kullandığı suları kirleteceğini söyleyen Standing Rock yerlileri, diğer yerli halkların ve yaşam savunucularının da desteği ile direnişini sürdürüyor.
Planlanan petrol boru hattına geçeceği alanda yerli halkalara ait topraklarda kurulan Sacred Stone Camp (Kutsal Stone Kampı) 22 Ekim Cumartesi günü bir kez daha yürüyüşe sahne oldu. Eylül ayından beri kampta süren direnişe ABD’nin tüm yerli halklarından ve çevre savunucularından büyük destek geliyor. Ancak boru hattını yapan şirket ve eyaletin direnişçilere karşı şiddeti de sürüyor. Cumartesi günü boru hattını protesto etmek için çoğunluğu yerlilerden oluşan ve barışçıl bir gösteri yapan eylemcilere polis biber gazı ve coplarla müdahale ederek 141 göstericiyi gözaltına aldı.
Bu eylemin ertesi günü Pazar günü sabah erken saatlerde yerli halklar yeni bir kamp alanı daha kurdu. 1851 yılında imzalanan Ft. Laramie antlaşması ile Oceti Sakowin halkına bırakılan bölgede kamp kurdu. Daha önce yürüyüş yapan göstericilere köpeklerle ve gaz bombaları ile saldırının yaşandığı bölgede ve boru hattı projesinin geçtiği hat üzerinde kurulan kamp muhtemel bir polis saldırısına karşı önlem olarak 3 yol üzerinde barikat kurdu. Kampın koordinatörü yeni kamp alanı ile ilgili olarak şu açıklamayı paylaştı: “Bugün, Oceti Sakowin 1851 antlaşmasındaki haklarına dayanarak boru hattı projesinde geçen toprakları kamusallaştırmıştır. Burası yerli kontrolündeki topraklardır. 1806 numaralı otoban bu kapsamda bloke edilmiştir. Bizler boru hattı projesi iptal edilene kadar bu bölgeyi işgal edecek ve burada kalmayı sürdüreceğiz. Burada şiddet içermeyen eylemlerimize destek olması için deneyim sahibi insanlara ihtiyacımız var. Biz hala şiddet içermeyen eylemler yapıyoruz ve hala barışçıl bir şekilde bekliyoruz.”
ABD’nin yüzlerce yıllık mülksüzleştirme ve yok edilme çabalarına katlanan halklar, hâlâ toprakları için mücadele ediyorlar. Günümüzde bu mücadele neo-liberal güçlere karşı. Yerel mücadele enerji koridoru olarak tanımlanan bu toprakları üzerinden geçecek olan birçok olası ve öngörülen boru hattı inşaatını engelledi. Minnesota’da enerji şirketi Enbridge, Sandpiper boru hattı planını, bir ölçüde kabile muhalefetine bir yanıt olarak geçtiğimiz günlerde rafa kaldırdı. Ve Obama yönetimi Keystone XL Boru Hattı’nı, kabileler ve müttefiklerinden gelen muazzam baskıyla karşılaştıktan sonra iptal etti. Duran Kaya’da, farklı pek çok kabileler farklılıklarını bir kenara koyup, bir araya gelmişlerdi. New York City’den San Francisco’ya yerli halklar binlerce kilometre yolculuk yapıp kutsal topraklar için toplanmıştı.
Daha önceden de kamp ve eylem yapıldı
Amerika’da yaşayan yerliler arasında Lakota diye bir kehanet var ve kehanete göre, 23 bin yıllık geçmişe sahip yerlilerin Zuzeka (Karayılan) olarak nitelendirdikleri düşman geldiği zaman dünyanın sonu geliyor. Kızılderililer, ABD’deki kendileri için ayrılan Dakota topraklarına yapılmak istenen petrol boru hattını Zuzeka olarak adlandırıyor.
Kuzey Dakota Sioux kabilesinden Yuskin American Horse (Amerikan Atı), “Bize büyüklerimiz, ‘Zuzeka sape (Karayılan) bu topraklara geldiği zaman dünyamız sona erecektir’ dediler. Şimdi Zuzeka geldi. Zuzeka, ‘Dakota Petrol Boru Hattı’dır. Buna karşı savaşmalıyız dedi.
Yuskin American Horse Kuzey Dakota’daki direniş hakkında şu sözleri söylemişti:
“Getirdikleri iş makinelerinin demir pençeleri ile topraklarımızın nasıl katledildiğine şahit oldum. Bu topraklar benim atalarıma ait. Bu topraklarda akrabalarımın köyleri bulunuyor. Devlet görevlilerinin halkı için dik duran yerli kardeşlerimi yerlerde sürükleyerek götürdüklerini gördüm. Dakota, bizim dilimizde ‘dost’ anlamına gelir. Dakota Petrol Boru Hattı en başta kendi isminde yer alan Dakota’ya (dostluk) ihanet ediyor.
Bu proje Dakota, Lakota ve Nakota halkları ve gelecek kuşaklar için tehlike demek. Dünyada iklimin değişmesine neden oluyor. Ne yazık ki, sadece Dakota da değil, bütün dünyada yerli halklar bu tür projelerin kurbanları oldu. Böyle bir kavganın içinde olacağım aklıma bile gelmezdi ama ben her zaman Crazy Horse (Çılgın At), Sitting Bull (Oturan Boğa) ve atam Amerikan Horse’a (Amerikan Atı) hayranlık duymuşumdur. Onların halklarımız için zalimlere karşı verdiği mücadeleyi şimdi de ben sürdürüyorum.
Devletin yıllardır halkıma verdiği zararları, büyük tahribatları hüzünle izliyorum. Yıllardır hep aynı kafa, yerlilere karşı tavırları hiç değişmedi! Değişen sadece bize karşı kullandıkları silahlar. Fakat bu beni şaşırtmıyor. Bu büyük bir delilik örneği. Aynı zalimliği, sonucun farklı olacağını düşünerek tekrarlamaları tamamen mantıksızlık. Bu tarihi mücadele, Oceti Sakowin (Sioux halkının gerçek ismi) halkını birleştirdi. Sadece Siouxlar değil bütün yerli kabileler bu mücadelede bir araya geldi. Kimi kabileler çadırları getirdi, kimi de yiyecekleri. Birlikte yaşıyoruz ve doğru olanı savunmak için aynı cephede birlikte mücadele ediyoruz. Biz koruyucularız. Biz barışçıl bir şekilde topraklarımızı korumaya çalışıyoruz. Burada ‘Kara Yılan’a karşı tarih yazılıyor”.
3 Eylülde direniş kampı
İlk olarak 3 Eylülde başlayan gösterilere şirketin özel güvenlik güçleri köpekler ve gaz bombaları ile saldırmıştı. Buldozerleri durdurmaya çalışan göstericilere şirketin özel güvenlik elemanları böyle müdahale edince, sosyal medyada yer alınca göstericilere olan destek arttı. Amerika’da yaşayan 300 kadar yerli halk Standing Rock direnişi ile dayanışma içerisinde olduğunu bildirdi. Böylece direnişçiler boru hattının yanında yerli halka ait olan bölgede bir kamp kurarak direnişlerini sürekli hale getirdi. Sacred Stone Camp (Kutsal Stone Kampı) adı ile bir facebook sayfası açan direnişçiler her gün kamptan haber paylaşmaya ve kampın ayakta kalması için destek toplamaya devam etti. Demokrasi Şimdi hareketi tarafından çekilen görüntülerde bir göstericinin neden burada olduğuna dair söylediği şu sözler oldukça önemli: “Çünkü su yaşamdır. Umarım gözlerini açarlar ve bir kalpleri vardır”.
Özel güvenliğin şiddetine karşı direnişçilere Pazar günü daha büyük bir destek geldi. ABD’nin diğer yerli halkları da direnişin başını çeken Standing Rock Sioux yerlilerine destek vermeye başladı. Yaklaşık 100 yerli kabile Standing Rock Sioux yerlilerinin çağrısına destek verirken 150 kadar kabile de direnişe destek mesajları gönderi.
Dua ayinine polis engeli
28 Eylül Çarşamba günü Standing Rock yerlilerinin düzenlemek istedikleri dua ayini yine güvenlik güçlerince engellendi. Yolu kesen Kuzey Dakota polisinin silahlı olması dikkat çekti. Göstericilerle yaşanan gerginlik sonucu polis 21 kişiyi gözaltına aldı. Aynı hafta 19 Kongre üyesi Obama’ya bir mektup gönderdi. Mektupta bugüne kadar yerli halklar konusunda birçok olumlu adım atan ve daha önce Keystone boru hattı projesini iptal eden Obama yönetimi Kuzey Dakota boru hattı projesini de iptal etmeye davet edildi.
Kuzey Dakota nasıl bir eyalet?
Amerika Birleşik Devletleri’nin Kanada sınırı boyunca uzanan, ülkenin Ortabatı eyaletlerinden biri. Eyalet kuzeyde Kanada, doğuda Minnesota, güneyde Güney Dakota ve batıda Montana eyaletleriyle komşu. Kuzey Dakota Birleşik Devletler’in büyüklük açısından 19. eyaleti olmasına rağmen en az nüfusa sahip 3. eyaleti. Bu yerli toprakları 2 Kasım 1889 tarihinde ABD’ye kabul edilmişti. Eyaletin Batı kısmında yer alan Bakken Petrol bölgesi, teknoloji ve servis sektörlerindeki gelişim ekonomisini güçlü hale getirmiştir. Eyaletin %90’ı tarımsal arazi. Bu 111.000 km² ye tekabül eder. Kuzey Dakota Birleşik Devletlerin 3. büyük tarımsal araziye sahip eyaleti. Kuzey Dakota’da yerli halk popülasyonu %5’ten fazladır. Eyaletin batısında yer alan linyit rezervlerinin %90’ı elektrik üretiminde kullanılır ve komşu eyaletlere satılır. Kuzey Dakota, Birleşik Devletler’in en büyük ikinci Linyit üreticisi durumunda. 1951 yılında Tioga yakınlarında petrol bulundu. Petrol üretimi 1984 yılı itibarıyla yıllık 53.000.000 varil üretim hacmine ulaştı. Sonrasında Bakken bölgesinde keşfedilen iyileştirilebilir petrol rezervleri (400 Milyar varil) bu üretim potansiyelini çok fazla arttırdı. Bulunan rezerv Arktik bölgede bulunan rezervlerden 25 kat fazla. 2008 yılında yayınlanan bir raporda bulunan bu iyileştirilebilir petrol kaynağının 3 milyar varil ile 4.3 milyar varil ham petrole denk geldiği raporlandı. 2010 verilerine göre eyalet günde 355.000 varil üretimiyle Birleşik Devletler’in en büyük 4. petrol üreticisi eyaleti konumunda.
Direnişe destek veren grupların yerli halkların mücadelesini ve tarihini çalışmak isteyenler için hazırladığı İngilizce syllabus için buraya tıklayabilirsiniz.
