Müşterekler son yıllarda toplumsal hareketler içerisinde giderek yaygın olarak tartışılan bir kavram. Türkiye’de de Gezi Direnişi sonrasında daha büyük bir ilgi çektiğini görüyoruz. 2010 yılından beri Su Hakkı Kampanyası sırasında biriktirdiğimiz deneyimlerden yola çıkarak bu yıl Müşterekler siyaseti üzerinde derleme bir yayın hazırladık. Kitaba PDF olarak yazının devamında ulaşabilirsiniz. Bu yayının Türkiye’de müşterekler siyasetine ilgi duyanlar için hem toplumsal hareketlere odaklanan bir yayın olması hem de antikapitalist mücadeleyi öne çıkarması açılarından faydalı olacağını umuyoruz.
Yazarlar
Doç. Dr. Bülent Duru
Prof. Dr. Aykut Çoban
Doç. Dr. Ümit Akçay
Doç. Dr. Begüm Özden Fırat
Dr. Fırat Genç
Can Irmak Özinanır
Dr. Lülüfer Körükmez
Umut Kocagöz
Dr. Özdeş Özbay
Luke Stobart
Sivil ve Ekolojik Haklar Derneği
Kasım 2018, İstanbul
Kocatepe Mah, Receppaşa Cad. No:9 D:10
İmren Apt. Beyoğlu/ İstanbul
www.sehak.org, www.suhakki.org
E-posta: [email protected]
ISBN no: 978-605-67704-1-8
Baskı: Aydesa Matbaacılık ve Reklamcılık
Akademik Editör: Özdeş Özbay
Yayına Hazırlayanlar: Erkin Erdoğan, Nuran Yüce, Özdeş Özbay
Kitap Sayfa ve Kapak Tasarımı: Emin Şakir
Redaksiyon: Fulya Burcu Oral
Önsöz
Müşterekler kavramı ilk kez ortaya atıldığı 1968’den bu yana hem etkilediği kesimler açısından hem de kavramsal içeriği açısından büyük değişim gösterdi. Sosyal refah devletinin sonuna yaklaşıldığı ve 68 hareketinin yükseldiği bir dönemde Garret Hardin’in kaleme aldığı Müştereklerin Trajedisi başlıklı makale, esas olarak 1980 sonrası yaşanan neoliberal dönemde daha bir anlam kazandı. Bu, müştereklerin mülkiyet ilişkilerinin dışında bırakılmasının onları yok edeceği iddiasına dayanıyordu. Hardin, 1978’de yazdığı Political Requirements for Preserving our Common Heritage makalesinde de zaten açıkça ‘kalabalıklaşan dünyada bir dış baskı gücüne’ ihtiyaç olduğunu yazıyordu. Dolayısıyla Müştereklerin Trajedisi’nde de bahsettiği üzere esas meseleyi dünya nüfusunun artışında görüyor ve müşterekleri korumanın yolunun nüfus artışını zorla sınırlandırmaktan ve müşterekleri özel veya kamu mülkiyeti içerisine almaktan geçtiğini söylüyordu. Hardin’in bu yorumuna en önemli itiraz, 2009 yılında Nobel İktisat Ödülü’nü kazanan Elinor Ostrom’un çalışmalarıydı. Ostrom önemli bir itiraz dile getirmişse de bu tartışma esas olarak akademik bir düzlemde sürüyordu.