1.Nehirler gezegendeki en çok çeşitlilik gösteren ekosistemler arasında bulunuyor. Nehirler ve göller 600 kat daha az su içermesine rağmen denizlere oranla daha çok balık türüne ev sahipliği yapıyor.
2.Nehirler bizi besliyor. Tatlı su balıkçılığı günümüzde beslenmeleri ağırlıklı olarak balığa dayanan 550 milyon insanı doyuruyor.
3.Nehirler, uygarlığımızın beşiğidir. En eski kültürler; Fırat ve Dicle, Nil, İndus ve Sarı Nehir gibi nehirlerin kıyısında ortaya çıkmıştır.
4.Barajlar dünyanın büyük nehirlerinin üçte ikisini parçalamıştır. Barajlar nehirlerden akan suyun altıda birini veya 7000 kilometre küpünü hapsediyor.
5.Gezegenimizi şekillendiren nehirler, gezegenin en güzel manzaralarını oluşturmuştur. Büyük Kanyon, Iguaçu ve Viktorya Şelaleleri’ni düşünün mesela!
6. Ol’ Man River şarkısında ağlarız, By the Rivers of Babylon’da dans ederiz ve Blue Danube’ta vals yaparız. Nehirler dünyanın dört bir tarafında pek çok şarkının ilham kaynağı olmuştur.
7.6853 km uzunluğuyla, Nil dünyanın en uzun nehridir. Kafkaslardaki Reprua Nehri ise sadece 27 metrelik uzunluğuyla dünyanın en kısa nehri olabilir.
8.Tahminen 10.000-20.000 arasında tatlı su türü ortadan kayboldu ya da risk altında. Dünyanın tatlı su balık türlerinin %37’sinin-26 mersin balığı türünün 24’ü de dahil olmak üzere- nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya.
9.Nehirler, besleyici alüvyonları taşkın ovalar ve deltalar üzerine bırakarak, Mekong Deltasından Kaliforniya’nın Central Valley’sine kadar en verimli tarım topraklarımızı meydana getirmiştir.
10.Nehirler denizlerdeki balık popülasyonunun hayatta kalmasını sağlar. Nehirlerin denize taşıdıkları besleyici maddeler nedeniyle, dünya üzerinde tutulan balıkların %80’i kıta sahanlığından gelmektedir.
11.Nehirler bizi birleştirir. Yaklaşık 276 nehir birden fazla ülkenin topraklarında akıyor ve bunların havzaları neredeyse dünyanın kara yüzeyinin yarısını kaplıyor.
12.En uzun 177 nehrimizin en fazla 64’ü özgürce akabiliyor, nehirlerin pek çoğu parçalanma tehdidi altındadır.
13.Nehirler insanlara su sağlamak ve geçtikleri yerlerdeki ekosistem üzerinde düzenleyici etkide bulunmak gibi önemli görevleri yerine getiriyor. Nehirlerin kara ve deniz temelli ekosistemlerden hektar başına 10-15 kat daha değerli olduğu tahmin ediliyor.
14.Nehirlerden üretilen hidroelektrik, dünyada üretilen toplam elektriğin %16’sına denk geliyor-çoğu zaman bu üretim ekosistemlerin yok olması pahasına ve halklara rağmen gerçekleştirilmektedir.
15.ABD’deki kara taşımacılığının altıda biri nehirler ve kanallar aracılığıyla yapılmaktadır. Bu tür taşımacılık enerji verimliliği açısından en uygun yöntem olmakla birlikte sağlıklı nehirleri otobanlara dönüştürmektedir.
16.Her yıl, nehirler 200 milyon ton karbonu topraktan ve atmosferden alıp denizlere taşıyor. Aynı zamanda nehirler okyanusların atmosferden karbonu alma konusunda oynadığı rolü de güçlendiriyor.
17.Aşırı sömürü nedeniyle; Kolorado, İndus, Nil, Rio Grande ve Sarı Nehir gibi bir zamanların muazzam nehirleri denize ulaşmak için mücadele ediyor.
18.Nehirler bizim esin kaynağımızdır ve hayatlarımıza dini anlamlar yüklerler. Hindistan’da ve diğer ülkelerde, pek çok nehre insanlar Tanrı gözüyle bakıyorlar.
19.220 metreyi aşan derinliğiyle, Kongo dünyanın en derin nehridir. Derinliğini anlayabilmek için, dört adet Niagara Şelalesi’nin birbirlerinin üzerine yığıldığını düşünün.
20.Nehirler kimi ülkelere isimlerini veriyor. Hindistan’dan Nijerya’ya en az 17 ülke nehirlerin isimleriyle anılıyor.
21.Nehirlerin baraj inşaatları ve kirlilik aracılığıyla aşırı sömürüsü dünya üzerinde neredeyse 5 milyar insanın güvenliğini tehdit etmektedir.
22.Huckleberry Finn, Heart of Darkness ya da A River Runs Through It adlı kitapları okudunuz mu hiç? Nehirler pek çok ülkede önemli edebiyat eserlerine esin kaynağı olmuştur.
23.Nehirler dünyanın en değerli doğal mirası arasında bulunan doğal güzellikleri meydana getirmişlerdir. Pantanal’dan Okavango Delta’sına kadar 30’dan fazla nehir manzarası Dünya Mirası Sit Alanı olarak tanınmıştır.
24.1970’den beri tatlı su türleri popülasyonlarının %76’sın kaybetmiştir-bu oran deniz ve kara ekosistemlerinde görülen kaybın iki katına karşılık geliyor.
25.Amazon nehri denize her iki saniyede bir 84 Olimpik havuz büyüklüğünde su kütlesi bırakıyor-bu miktar Kuzey Amerika ve Avrupa nehirlerinin bıraktığı toplam miktardan bile daha fazladır. Amazon, gezegenimizdeki en büyük nehirdir.
26.Sağlıklı nehirler ve onların taşkın yatakları, yağışı emer ve zaman içerisinde onu tekrar doğaya bırakır. Bizi, küresel ısınmayla daha da önem kazanan sellere ve kuraklığa karşı korurlar.
27.Bugün 3700 adet yeni hidroelektrik santrali ya yapım aşamasında ya da hazırlık aşamasında bulunuyor. Bunların pek çoğu Amazon ve Mekong gibi yüksek ekolojik değer taşıyan nehir havzalarında kurulmuştur.
28.Nehirler gezegenimizin atardamarlarıdır. Karayı, gölleri ve denizi bağlayarak, besleyici maddelerin, çökeltilerin ve su canlılarının dolaşımını mümkün kılarlar.
29.Nehirler dünyadaki suyun sadece % 0.003’ünü içerirler-her 33.000 su molekülünün birini-bununla birlikte dünya yaşamının önemli bir kısmını sürdürürler. Nehirler insanlar tarafından korunmayı hak ediyor!
30.Madde bu yazıyı hazırlayan “internationalrivers” adlı aktivist grubunun çalışmalarını desteklemek üzere bağış talep ediyordu. Bu grubun çalışmalarına katkıda bulunmak için websitelerini ziyaret edebilirsiniz.
Kaynak: International Rivers
