Biodiversity and Conservation Dergisi’nde Mart ayında yayınlanan “Hydropower and the future of Amazonian biodiversity” (Sugücü ve Amazonların biyoçeşitliliğinin geleceği) başlıklı makalede Amazon havzasında bugüne kadar 191 baraj yapıldığı, 246 tane daha da yapılmasının planlandığı yeraldı. Bu barajlar Amazonlardaki biyoçeşitliliği yok ediyor.
Amazon havzası içerisinde yer alan 9 ülke toplam 246 baraj yapmayı planlıyor. Bu barajların en büyükleri Venezuela’nın 10.325 megawattlık Guri hidroelektrik santrali ve Brezilya’nın Xingu nehri üzerinde inşa edeceği 11.233 megawattlık Belo Monte santrali olacak. Bölgede barajlardan en fazla etkilenecek ülke Brezilya. Halihazırda inşaatı biten ve sürmekte olan 143 barajı olan ülkede 254 adet daha baraj yapılması planlanıyor. Brezilya enerjisinin %80’ini barajlardan elde ediyor. Kalkınma hedefleri için ise önümüzdeki on yıl boyunca enerji kapasitesine her yıl 5000 megawatt daha eklemeyi planlıyor. Brezilya hükümeti rüzgar ve güneş enerjileri yerine hidroelektriğe yatırım yapıyor çünkü bunun çok daha az maliyetli olduğunu söylüyor. Ancak sadece yapım maliyetini hesaplayan hükümet, barajların yol açacağı çevre felaketlerini ve geçimini ormandan sağlayan köyler gibi dolaylı ekonomik maliyetleri hesaba katmıyor. Kömür kullanan termik santraller ise Brezilya’da enerji üretiminin sadece %2,5’uğunu karşılıyor.
Araştırmacılara göre Brezilya’nın baraj politikasının arkasındaki tek neden ucuz enerji üretimi değil. Baraj yapımı için el konan arazilerde maden çıkartılmasına izin veriliyor. 2000 ile 2011 yılları arasında maden sektörünün ülke ekonomisinde payı %1,6’dan %4,1’e yükseldi. 2030’a kadar ise 3-5 kat daha artması öngörülüyor. Xingu nehrine yapılacak dev baraj bölgesinde örneğin altın çıkarma işi daha şimdiden Kanadalı bir şirkete verilmiş durumda.
Barajlar öncelikle bölgede yaşan canlılar arasında suda yaşayanları etkiliyor. Amazon, nehirler arasında bulunan birçok adacığın da bulunduğu bir havza. Dolayısıyla sadece bu havzaya özgü canlılar var. Barajlar, suyun sıcaklığını, derinliğini, mineral değerini, akıntı hızını ve yönünü değiştiriyor. Dolayısıyla birçok bölgeye özel tür yok olma tehdidi ile karşı karşıya kalıyor. Örneğin Amazon bölgesinde 2500 balık türü yaşıyor ve bunların %80’i endemik (bölgeye özgü) türler. Bunların %11’i zaten tehlike altında olan türler ve baraj yapımı bu sayıyı arttıracak.
Barajlar ikincil olarak bölgedeki uçan canlıların yaşamını etkileyecek. Birçok kuş türünün doğal habitatı dağılacak.
Son olarak da barajlar ormanlarda yaşayan yerlilerin ve köylülerin yaşamını etkileyecek. Örneğin Belo Monte’de yapılacak baraj ve maden projelerinin 4000-5000 km2 ormanlık alanı yok edeceği tahmin ediliyor. Böylece hem orman ve su ürünleri ile geçinen yerli halk hem de havzadaki tarım arazileri olumsuz etkilenecek.
Makalenin tamamı için tıklayınız.
