Kaynak: ANF, 28 Ekim 2013
Dicle Nehri üzerine kurulu Kralkızı, Batman ve Dicle barajları ile yapımları devam eden Ilusu ve Amed kent merkezine 2 ile 30 km arasında inşa edilecek 3 yeni HES, doğal hayatı bitirecek. HES’ler sadece Dicle Havzası’nda yaşayan endemik bitki ve ekolojik sistemi ortadan kaldırmayacak, aynı şekilde sadece bu havzada yaşayan birçok canlı türü de yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalacak.
Amed kent merkezinden, kenti bir yay çizerek geçen Dicle Nehri üzerine kurulacak olan ve toplam uzunluğu 76 kilometrelik bir alana etki eden 3 barajın yapımı nedeniyle Dicle nehrinde yaşayan hayvan, bitkiler ve ekolojik hayat tehdit altında.
Merkez ilçe Yenişehir’e bağlı Sarılı mahallesinde kurulacak Dicle-l barajı, Amed-Silvan karayolu arasında bulunan eski köprü ile Feritköşk mahallesi arasında kurulacak Dicle-ll ve Sur ilçesine bağlı Bağıvar-Ambarlı-Sarıtoprak köyleri arasına inşaa edilecek Dicle-lll HES’ler, Dünya Mirası’na aday gösterilen Hevsel bahçelerini sular altında bırakırken, birçok kuş, balık, amfibi canlı ve bitkinin de yok olmasını beraberinde getirecek.
Bazı balık, sürüngen ve amfibi canlıların yaşaması ve üremesi için gerekli olan kumul sığlıkların sular altında kalması, bu canlı türlerinin bölgeyi terk etmesi ya da yok olması anlamına geliyor.
Özellikle nehir sistemine bağımlı birçok balık türü uygun yumurtlama ve yavru yetiştirme alanlarının olmaması, barajların hayata geçirilmesi ardından derinlikteki artış ve sonucunda su sıcaklığındaki azalış ve göç koridorlarının parçalanması, yumurtlama ve yavru yetişme alanlarının yol olması, sadece Dicle Nehri’nde yaşayan 20 balık çeşidini etkileyecektir.
Amed’in Sur ilçesi ile Yenişehir ilçeleri arasındaki bölge ile Bismil ilçe sınırlarını da kapsayacak bölgede kurulacak 3 ayrı HES, yaşam alanı Dicle Nehri olan ve sadece bu bölgede üreyebilen Fırat kaplumbağası (Rafetus euphraticus) ile her yıl göç mevsiminde Bismil ve Dicle Nehri kıyısında üreyen leyleklerin de bölgeyi terk etmesi anlamını taşıyor.
Dicle Nehri üzerinde kurulu bulunan Kralkızı, Batman ve Dicle barajlarının ardından, 3 ayrı HES’inde hayata geçirilmesi halinde, sadece Dicle Havzası’nda yaşayan Fırat kaplumbağası (Rafetus euphraticus), Toy (Otis tarda), Tavşancıl, (Hieraaetus fasciatus), Küçük Kerkenez (Falco naumanni), Büyük Kızkuşu (Hoplopterus indicus), Yeşil Arıkuşu (Merops persicus), Bataklık Kırlangıcı (Glareola pratincola), Kızıl Akbaba (Gyps fulvus), Alaca Yalıçapkını (Ceryle rudis), Küçük Ebabil (Apus affinis) ve Boz Kirazkuşu (Emberiza cineracea)’nun da aralarında bulunduğu onlarca canlı türü, Dicle havzasını üreme ve besin alanı olarak kullandığı için buraların baraj altında kalması ile bu tür yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.
20 AYRI BALIK TÜRÜ TEHLİKEDE
Dicle Havzası’nda kurulması planlanan barajların en büyük etkisi de Dicle Nehri kıyısında yaşayan ve birçok insanın geçim kapısı olan balıkçılığı da bitirecek. Türkiye’den başlayıp Basra Körfezi’ne dökülen Dicle Nehri üzerinde yaşayan 40’tan fazla balık türünden 20 tanesi sadece Dicle Nehri’nin geçtiği Amed-Bismil-Batman arasındaki Dicle Havzası’nda yaşamakta. Nehirden meydana gelecek değişikler, bu balık türlerin neslinin yok olmasıyla karşı karşıya gelmesine yol açacak.
Dicle Havzası üzerine kurulacak barajlar, üreme alanlarının yok olması, göç yollarının ortadan kaldırılması ardından, yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalacaklar. Aynı şekilde, Türkiye’nin en büyük kolonisinin Dicle Nehri kıyısındaki Bismil ilçesi olan leyleklerin de, barajların hayata geçirilmesi ardından, beslenme alanlarının sular altında kalması ile bölgeyi terk etme riski ile karşı karşıya kalacakları bildirildi.
AMED MERKEZİNDE DİCLE ÜZERİNE YAPILACAK HES’LER
DSİ 10. Bölge Müdürlüğü tarafından fizibilite raporu ihale edilen 3 barajdan Dicle-l Yenişehir ilçesine bağlı Sarılı Mahallesi ile Tanışık köyü arasında kurulacak. İletim uzunluğu 11.9 km olması planlanan barajın drenaj alanı ise 5.38 kilometre kare. Barajın fizibilite raporu hazırlandı ve ÇED raporu kabul edildi.
Dicle-ll adıyla yapılacak olan ikinci baraj, Amed-Silvan karayolu üzerinde bulunan eski köprüden başlayıp, Feritköşk ve Dicle mahalleleri alanında bulunan Fakülte Köprüsü’ne kadarlık bir alanı kapsayacak. Barajın drenaj alanı 5.65 km kare olarak belirlenirken, uzunluğunun ise 19.7 kilometre olması planlanıyor. Barajın fizibilite raporu hazırlandı. ÇED raporu hazırlanıyor.
Dicle-lll adıyla yapılacak üçüncü baraj ise, Sur ilçesine bağlı Bağıvar köyü yakınlarından başlayıp, Şükürlü, Başaklı, Ambarlı köylerini kapsayacak. Bu barajın drenaj alanının 7.55 kilometre kare, iletim yapı uzunluğunun ise 23.68 kilometre olması planlanıyor. Barajın fizibilite raporu hazırlandı. ÇED raporu hazırlanıyor.
