Kaynak: İnternet Ajans, 29 Ekim 2013
Prof. Dr. M. Doğan Kantarcı, Türkiye’nin sedir ormanlarında ve potansiyel yayılış alanında açılan taş ocakları ile dere tipi hidroelektrik santrallerin (HES) binlerce yıldan beri oluşmuş sedir ekosistemlerinin doğal dengesine büyük ölçüde zarar verdiğine dikkat çekti.
Türkiye’nin sedir ormanlarına ilişkin bir rapor hazırlayan Prof. Dr. M. Doğan Kantarcı, “Günlük kazançlar için açılan taş ocakları ve HES yapma girişimleriyle tahrip edilen sedir ormanlarını tekrar yetiştirmek için, elde edilen gelirin çok daha fazlasını harcamak gerekir” görüşünü savundu.
“Türkiye’deki Sedir Ormanlarının Yapısı ve Ekolojik Özellikleri” başlıklı bir rapor hazırlayan İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Anabilim Dalı Emekli Öğretim Üyesi Prof. Dr. M. Doğan Kantarcı, Türkiye’deki Sedir (Cedrus libani) ormanlarının yayılış alanı, yapısı, ağaç serveti ve doğal ekolojik dengeye etkileri bakımından çok önemli olduğuna işaret etti. Atlas Dağları (Fas-Cezayir), Lübnan’da (Küçük bir meşcere), Kıbrıs Adası ve Himalaya Dağları’nın kuzeybatı bölümünde doğal olarak yayılan sedir ormanları bulunduğunu belirten Kantarcı, Güney Fransa’da yaygın sedir ağaçlandırmaları ile sedir ormanları yetiştirildiğine değindi.
En yaygın sedir ormanları Türkiye’de
Türkiye’nin sedir ormanlarının en yaygın olduğu ülke olduğunun altını çizen Kantarcı, son 50 yıl boyunca yapılan ağaçlandırmalar ve gençleştirme çalışmaları ile sedir ormanlarının alanının genişletildiğine işaret etti. Türkiye’deki sedir ormanı varlığının 2006 yılı verilerine göre 402 bin 288 hektar olarak verildiğini kaydeden Kantarcı, aynı yıl verilen bir başka rakamda ise sedir ormanı varlığının 417 bin 188,5 hektar olduğunu belirterek “aradaki fark 14 bin 905 hektar olup, Elmalı Orman İşletmesi kadardır. Bu rakama ulaşılabilmesi için her yıl 8 bin hektar alanın ağaçlandırılmış ve gençleştirilmiş olması gerekir. Muhtemelen sedir yayılış alanındaki açık arazi de sedir ormanı varlığımız olarak hesaba katılmış olmalıdır” değerlendirmesinde bulundu.
Sedir ormanları kar üstünde çimleniyor
Sedir ormanlarımızın yayıldığı Akdeniz bölgesindeki yüksek dağlık arazinin çok farklı bölgesel, yöresel ve yerel yetişme ortamı özelliklerini kapsadığı bilgisini veren Kantarcı, Sedir ormanlarının bu nedenle farklı beslenme ve büyüme ilişkileri gösterdiğini belirterek, raporunda şu ifadelere yer verdi: “Akdeniz Bölgesindeki sedir ormanları deniz etkisinin alındığı 1200 ila 2000 metre yükseklikteki dağlık arazide çatlaklı (karstlaşmış) yapıdaki kireç taşları ve bunlardan oluşmuş süzek topraklarda yayılmıştır. Göller Bölgesindeki sedir ormanlarının yayılışı da göllerin üzerinden gelen nem etkisini alan dağlık arazidedir. Sedir tohumundaki çimlenme engeli kar üstüne dökülerek aşılabilmektedir. Bu sebeple sedir ormanlarının doğal yayılış alanları ile kar örtüsü arasında önemli bir ilişki vardır.”
Binlerce yıl yaşıyor
Elmalı Çığlıkara-Dokuzgöl sedir ormanlarının güneydoğusunda yer alan Bölük Katran tabiat ormanında genç ağaç sayısının az olduğuna değinen Kantarcı, alanda bulunan ağaçların yaşlarının 800-1000 arasında olduğunun tahmin edildiğini belirtirken, Kumluca Alakır Havzasında bulunan Dibek Ormanındaki Ambar Katran’ın yaşının ise 2000’in üstünde olduğunu kaydetti.
HES’ler ve taş ocakları zarar veriyor
Sedir ağacının hava kirliliğine karşı çok hassas türler arasında olduğuna değinen Kantarcı, özellikle SO2 (kükürtdioksit) gazının sedir ağacının ibrelerindeki klorofilli hücrelerini tahrip ettiğini belirttiği raporunda, son yıllarda Türkiye’nin sedir ormanlarında ve potansiyel yayılış alanında açılan taş ocakları ile dere tipi hidroelektrik santrallerin (HES) binlerce yıldan beri oluşmuş sedir ekosistemlerinin doğal dengesine büyük ölçüde zarar verdiğine dikkat çekti.
Ormanı yetiştirmeye taşın geliri bile yetmez
Özellikle kireçtaşı arazisinde yapılan tahribat ile son yıllarda Akdeniz Havzası’nın ısınmasından kaynaklanan ve sıklaşan sağanak yağışların bir araya gelmesiyle sel oluşumları ve göçük olaylarının zarar vermeye başladığına işaret eden Kantarcı, “sarp dağlık arazideki ormanların tahribi aşağıdaki çok verimli tarım alanlarının da sellerden zarar görmesine ve yetiştirilen ürünlerin yok olmasına sebep olmaktadır. Akdeniz Bölgesinde tarım yapan halkımızın varlığı ve bu tarım ürünlerinden beslenmenin devamlılığı dağlık arazideki ormanlarımızın korunmasına ve geliştirilmesine önemle bağlıdır. Sedir ekosistemleri binlerce yılda oluşmuşlardır. Günümüzde kısa süreli kazançlar için tahrip edilmemeleri gerekir. Çatlaklı bir kireçtaşı arazisi olan Toros Dağlarında taş ocakları vb girişimlerle tahrip edilen sedir ormanlarını tekrar yetiştirmek için taştan elde edilen gelirin çok daha fazlasını harcamak gerekir” görüşünü savundu.
Sol
