Kaynak: İLKHA, 17 Şubat 2014
Karadeniz’de mahkemeye taşınan HES projesi köylülerin zaferiyle sonuçlandı.
Ordu Bölge İdare Mahkemesi, Giresun’un Kesap ilçesi, Karadere Köyü, Büyükdere (Vanazit Deresi) üzerinde bir enerji firması tarafından yapılan Vanazit Hidroelektrik Santrali için Ordu Valiliği tarafından verilen “Çevresel Etki Değerlendirilmesi gerekli değildir” kararını iptal etti. Mahkeme, Ordu İdare Mahkemesi’nin yürütmenin durdurulması isteminin reddine ilişkin kararı da iptal etti.
Ordu Bölge İdare Mahkemesi, Derelerin Kardeşliği Platformu kurucu başkanı Av. Remzi Kazmaz tarafından açılan davada, hukuka aykırılığa dikkat çekti ve “Projenin yürütülmesi durumunda, giderilmesi güç ve olanaksız çevresel zararlara neden olacak” dedi.
Valilere emsal olacak karar
Mahkeme, oybirliğiyle aldığı kararında bilirkişilerin yetersizliğine, cansuyunun net olarak hesaplanmamasına ve ekosistemin göreceği zarara dikkati çekti. Valiliklerin ‘ÇED gerekli değildir” kararı vererek HES’lere vize vermesinin önünü kesen emsal kararda özetle şöyle denildi:
“Vanazit H.E.S.’in üzerinde kurulacağı Büyükdere Çayı ve kollarının oluşturduğu ekosistemin içinde ekolojik dengenin korunması bakımından, projenin üzerinde kurulacağı akarsuyun yerel özellikleri ve kapasitesi ile ekosistemin gerçek cansuyu gereksinimi miktarı ve su rejimi ortaya konulmaksızın, projenin kurulacağı Büyükdere’nin içinde yer aldığı ekosistemin kapasite ve toplam gereksinimleri ile Büyükdere Çayı’nda mevcut H.E.S ve proje aşamasındaki H.E.S.’lerin kümülatif çevresel etkileri göz önünde bulundurulmaksızın; salt uyuşmazlık konusu projenin proje alanı ve bu alandaki çevresel etkileri gözönünde bulundurularak hazırlanan, projenin en önemli çevresel etkilerinin nedeni olan hafriyat malzemelerinin çıkarılması, kullanılması, uzaklaştırılması ve depolanması bakımından kabul edilebilir yer, yöntem ve araçlar ile projenin yapımı ve işletilmesinin gerektirdiği ulaşım yolları yönünden bir değerlendirmeye yer verilmeksizin ve salt genel olarak belirlenmiş en az cansuyu miktarı göz önünde bulundurularak hazırlandığı görülen proje tanıtım dosyasına dayanılarak alınan dava konusu “Çevresel etki değerlendirmesi gerekli değildir” kararında; ‘amaç, konu ve neden’ yönünden hukuksal uyarlık bulunmamaktadır.
Diğer yandan; dava konusu kararın hukuksal etki ve sonuçları gözönünde bulundurulduğunda, bu kararın dayanağı proje tanıtım dosyasının konusu projenin yürütülmesi durumunda, giderilmesi güç ve olanaksız çevresel zararlara neden olacağının da kabulü gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle; davacılar vekilinin itirazının kabulü ile Ordu İdare Mahkemesi’nin 15.11.2013 tarih, E:2012/357 sayılı kararının kaldırılmasına, davada 2577 sayılı yasanın 27. Maddesinde düzenlenen açıkça hukuka aykırı olmak ve telafisi güç veya imkansız zararların doğması şartları birlikte gerçekleşmiş olduğundan, dava konusu işlemin yürütmesinin teminat alınmaksızın durdurulmasına …oy birliğiyle karar verildi.”
Çevrecilerin zaferi
Mahkemenin yolunu tutan çevrecilerin açtığı yüzlerce davaya öncülük yapan yapan Derelerin Kardeşliği Platformu’nun kurucu başkanı Kazmaz, yaptığı açıklamada kararı şöyle değerlendirdi:
“Hükümetin sepetinde daha binlerce HES projesi var. 5000 civarındaki HES projeleri kurulursa Türkiye bir damla suya muhtaç duruma gelir. Çok bilinçsiz bir çevre politikası yapılıyor. Bakanlık, valilik, Çevre ve Orman Müdürlüğü arasında hiçbir ciddi ilişki yok. Bunu fırsat bilen HES firmaları ÇED raporu almaksızın idarenin pasifliği karşısında istediği biçimde dereler, vadiler, havzalar üzerinde santral kurabiliyor. İşte bu derelerden biride Giresun’un Keşap ilçesindeki Büyükdere – Vanazıt Deresi.
Uzun zamandır Karadeniz bölgesinde açılan idari davalardan sonuç alamayan yöre halkının feryatları Ankara’ya ulaşmaya başladı. Bölge milletvekilleri ve yörenin sivil toplum örgütlerinin ısrarlı takipleri nihayet sonuç verdi.
Geç gelen adalet adalet değildir. Ortada hukuka aykırı bir gerçek var. Davalı HES firması hiçbir ÇED Raporu almadan bu doğa harikası vadide HES kurdu. İki yıla yakın bu vadide çevre katliamı yaşanıyor. Halk feryat ediyor, yetkililerin kulakları tıkalı, herkes üç maymunu oynuyordu. Giresun Kesap’taki bu çığlıklar Ordu Bölge İdare Mahkemesi’nden gelen yürütmenin durdurulması kararı ile son buldu ama adalet geç geldi.
Bir tarafta vadinin ekosistemi bozuldu. Davalı firmanın dere üzerinde yaptığı hafriyat çalışmaları bölgede halkın huzurunu kaçırdı. Halkın adalete olan güveni sarsıldı. Diğer taraftan HES firmasının zararları büyüdü ortada büyük bir enkaz var.
Bu mahkeme kararının ne doğaya ne çevreye ne o vadide yaşayan insanlara ne de HES firmasına hiçbir faydası olmamıştır.”
Davalı firma faaliyetlerini durdurdu
Öte yandan, dere üzerinde HES çalışmalarına mahkeme kararına rağmen devam eden firmaya karşı köylüler tepki gösterdi. Giresun Valiliği’ne ve Kesap Kaymakamlığı’na giden köylüler mahkeme kararlarının uygulanmasını istedi.
Davacılardan ve Derelerin Kardeşliği Platformu’nun Giresun temsilcilerinden Emrullah Şalvarlı ‘’Elimizde mahkeme kararımız var. Biz kanunlara saygılıyız ama HES’ci firma faaliyetlerine devam etmek isteyince valiliğe ve kaymakamlığa başvurarak yasadışı faaliyette bulunan firmanın çalışmalarını durdurduk’’ dedi.
Davacı Adem Kurt ise “Avukatımız tam iki yıldır hukuk mücadelesi yaptı ve kazandı. Adalete ve hukuka hep inandık. Biz bu vadide kesinlikle santral istemiyoruz. Bu derenin suyu zaten köylülere yetmiyor, yazın çok azalıyor. Bu vadi bizim yaşam alanımız, yetkililer bizi duysun artık’’ dedi.
Bölge halkının çok duyarlı olduğu bu konuda Giresun Derelerin Kardeşliği Platformu’nun bölge temsilcilerinin de katıldığı toplantı sonucu Kesap Kaymakamlığı mahkeme kararını davalı firmaya tebliğ ederek faaliyetlerini hemen durdurmalarını istedi. Firma karar karşısında faaliyetlerini durdurmak zorunda kaldı.
Davanın avukatı Remzi Kazmaz, alınan kararın diğer davalara da emsal olmasını istedi. Karadeniz’de halen çevre-doğa katliamının devam ettiğini vurgulayan Av. Kazmaz, “En son Rize Ambarlık’ta üst üste iki defa mahkeme kararı ile durdurduğumuz dere üzerinde bu kez başka bir firma ve Rize Belediyesi HES kurma faaliyetleri var. Ama çevreciler dozerlerin ve iş makinelerinin karşına çıkarak o bölgede HES firmalarına fırsat vermediler” diye konuştu. (İLKHA)
