Kaynak: Radikal, 4 Mayıs 2012
Bilirkişi heyeti, Aşkale’de elektrik direğini tamire giderken boğularak ölen beş işçiyle ilgili raporu tamamladı. Bilirkişi bir dizi ihmali tespit etti: “İşçiler eğitimli değil. Hiç önlem alınmadı. Kurtarma ekibi olmadığından yardım çok geç ulaştı.”
Aşkale’de beş işçinin gölet içinde kalan elektrik direğini tamire giderken boğularak yaşamını yitirmesine ilişkin bilirkişi raporu tamamlandı. Rapora göre, 7 yıl önce yapılan Karasu HES 2’ye, içinde aktif halde bulunan dört elektrik direği kaldırılmadan su verildi. Böylece dört direk göletin içinde kaldı. HES’i yapan şirket, direkleri kaldırmak için 2010’da Aras Elektrik Dağıtım Şirketi’ne başvurdu. Fakat Aras, direklerin kaldırılması için gerekli yanıtı 1,5 yıl sonra verdi. Bu işlem gecikirken, göletteki direklerden biri arızalandı. Direğe ulaşmak için işçilere ne bir kayık, ne bir bot verildi. İşçiler belediyeden temin ettikleri deniz bisikletiyle yola çıktı. İşçiler eğitimsiz, taşeron şirket denetimsizdi. Kazadan sonra Erzurum’da bir kurtarma helikopteri bulunamadı. Malatya’da bulunabilen helikopterin gelişi 2,5 saati buldu. İki saat de ikinci bir dalgıç bulunması için uğraşıldı. Dalgıçlar ve helikopterler yetiştirilebildiğinde, artık çok geçti.
Rapor savcılığa sunuldu
Aşkale’de 3 Nisan 2012’de Karasu HES 2 göleti içerisindeki beş işçinin ölmesine dair hukukçu Prof. Dr. Fahrettin Korkmaz, inşaat mühendisi Halil Yıldız ve elektrikçi Barış Gerez’in hazırladığı bilirkişi raporu 2 Mayıs’ta Aşkale Cumhuriyet Savcılığı’na sunuldu. Bilirkişi raporunda yer verilen tanık ve şüpheli anlatımına göre 29 köyün elektriğini sağlayan Karasu HES 2 içindeki dört elektrik direğinden birinde arıza meydana geldi. Direklerde daha önce arıza meydana gelmediği için tekniker Şahin Balkal, tamir için mühendis Nurullah Gümüşler’den izin istedi. Tanıkların anlatımına göre Gümüşler, “Gitmeniz tehlikeli olur” dedi. Fakat Balkal’la birlikte ekip şefi Rıdvan Takım ile Ahmet Sait Turan, Feridun Öztürk ve Mustafa Arifoğulları adlı işçiler önce buzullar üzerinden yürüyerek direğe varmak istedi. Bu mümkün olmayınca Arifoğulları, belediyeden deniz bisikleti getirdi. Beş işçi 150 metre kadar ilerledikleri sırada bisiklet devrilince buz halindeki suya düştüler.
Ne eğitim ne denetim
Erzurum Valiliği’nin Aşkale Savcılığı’na gönderdiği ve bilirkişi raporunda yer verilen evraka göre, gölet içerisinde üç saat boyunca kurtarılmayı bekleyen beş işçi, dakika dakika ölüme gitti.
Aras Elektrik Dağıtım Şirketi’nin gönderdiği evraka göre, ölen işçilerden yalnızca Mustafa Arifoğulları kodroluydu. İş Sağlığı ve Güvenliği ile (İSG) ilkyardım eğitimlerine katıldığı ve sertifika aldığı belirtilse de bilirkişilere göre, “Denetimlerin yapıldığına dair hiçbir kayda rastlanılmamıştı.” Raporda şöyle deniliyor: “Keza aynı hususun taşeron işçiler için de yapılmadığı, bu işçilerin eğitimlerinin verilmesi için taşeron firmaya herhangi bir ikazda bulunulmadığı, böylece de asıl işverenin yükümlülüğünü yerine getirmediği görülmüştür.”
Aynı şekilde Temel Elektrik adlı taşeron firma Rıdvan Takım, Şahin Baykal, Ahmet Sait Turan ve Feridun Öztürk’ün İSG eğitimine katıldığına dair sertifikaları dosyaya gönderdi. Yine bilirkişilere göre, işçilerin bu eğitimlere katıldığını kabul etmek ‘realiteye uygun’ değildi. Ayrıca taşeron işçilerin ‘ağır ve tehlikeli işlerde çalışabilir’ olduklarına dair sağlık raporları yoktu. Yalnızca ‘işe girmekte sakınca’ olmadığına dair bir raporları vardı.
Önlemler alınmadı
Bilirkişiler, raporda asıl ve alt işverenleri ağır bir dille suçlayarak, şöyle dedi: “Taşeron işçilerin eğitilmediği, temel tehlikelere karşı alacakları önlemlerin neler olduğunun kendilerine bildirilmediği, gerekli alet ve edavatın temin edilmediği, elektrik direğindeki arızanın giderilmesi konusunda işçilere gerekli eğitim ve riskler konusunda bilgilendirme yapılmadan çalışmalarına göz yumulduğu, gölde yapılacak çalışma için bot, kayık gibi aletler temin edilmeden çalıştırıldıkları, muhtemel kazada ilk yardımda hazır bulunacak kişiler hazır edilmeden, önlem alınmadan çalıştırıldıkları, asıl işverene ve alt işverenin buna uygun davranmadığı, işyerinde İSG eğitimlerinin verildiğine, kişisel koruyucuların teslim edildiğine dair bir belgenin olmadığı, aslı işveren tarafından denetim yapılmadığı, çalışma prosedürüne uygun davranrılmadığı…”
Dünyanın hiçbir yerinde olmaz
Gölet içindeki direğin kaldırılması için Karasu 2 HES’i inşa eden İdeal Enerji 2 Temmuz 2010’da Aras Elektrik’e yazı yazdı. Cevap verilmemesi üzerine şirket 2 Haziran 2011’de yazıyı yenilendi. Aras Elektrik, 29 Eylül 2011’de işlemlere başladı. Hazırlanan projeler 10 Ekim 2011’de onaylandı. Erzurum’daki hava koşulları, 1 Kasım-1 Nisan arasında uygun olduğu ve harçlı imalat için 21 gün vakit kaldığı halde, direklerin kaldırılması için bir tarih verilmedi ve bir adım atılmadı. Raporda, “Aras Elektrik, bu tutumuyla direklerin bir yıl gibi uzun bir süre su içerisinde kalmasına neden olmuş, dünyanın hiçbir yerinde rastlanmayan gölet içerisinde elektrik direklerinin mevcudiyetine göz yummuştur” denildi.
Dakika dakika ölüme gittiler
18.15: Deniz bisikleti alabora oldu. İşçiler düştü.
18.24: Olay kriz merkezine bildirildi.
18.25: Kriz merkezi, Sivil Savunma Arama Kurtarma Birlik Müdürlüğü’nü aradı. Telefonlar meşgul olduğu için ulaşılamadı.
18.37: Dalgıç ekibi, malzemeleri ve botları yalnızca Sivil Savunma Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlüğü’nde vardı. Hazır kıta ekibinde yalnızca bir dalgıç bulunuyordu. Dalış Yönetmeliği’ne göre tek kişi dalış yapamadığından ikinci bir dalgıç için şehre araç gönderildi. Fakat Savunma Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlüğü şehre 12 kilometre uzakta olduğu için gönderilen araç geri döndü.
19.27: İkinci dalgıç ancak bulunabildi.
22.15: İkinci ve üçüncü ekipler geldi.
18.39: Hava ambulansı istendi. Gün batışı nedeniyle helikopter havalanamadı.
18.50: Jandarma Bölge Komutanlığı’ndan kurtarma helikopteri istendi. Kurtarma amaçlı donanıma sahip helikopter yoktu.
20.40: Eldeki helikopter havalandırıldı. Helikopteri bölgeye geldi.
20.55: Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı’ndan helikopter istendi. Malatya’dan havalandı. Erzurum’da kurtarma helikopteri bulunmuyordu. Var olan helikopter de 11 Acil tarafından hasta taşıma amaçlı kullanılıyordu.
