Kaynak: Birgün, Doğu Eroğlu, 9 Ocak 2014
Kurdukları hidroelektrik ve termik enerji santrallarıyla enerji ve çevre rantından pay kapan dev şirketler, yerel halktan tepki görmemek için farklı ortaklıklar kurarak isimlerini gizliyorlar.
Yaşam hakkı savunucularının ulusal basında gittikçe daha fazla yer bulması ve mücadelelerini büyütmesine karşın enerji yatırımlarını korumak isteyen şirketler, yeni şirketler kurarak veya ortaklıklar yaparak isimlerinin çevre rantıyla anılmasını önlemeye çalışıyorlar. Pek çok alanda faaliyet gösteren ve tüketici mamulleri üreten şirketlerin başı çektiği furya, yaşam hakkı savunucularının kamuoyu kampanyalarını savuşturmayı hedefliyor. Karadeniz Bölgesi’nde dev inşaat veya sanayi şirketleri yaptıkları HES yatırımlarının çoğunu farklı ortaklıklar kurarak gizlemeye çalışırken, Koç Grubu ve Sabancı Holding gibi kuruluşlar ise madencilik girişimlerini, yeni kurulan şirketler üzerinden gerçekleştirmeyi tercih ediyorlar.
GERZE’DEN DERS ALDILAR
Anadolu Grubu’nun Sinop’un Gerze ilçesinde yer alan Yaykıl Köyü’nde hayata geçirmek istediği termik santral projesinden ötürü karşı karşıya kaldığı kamuoyu tepkisi, enerji yatırımı yapan şirketlere ders oldu. Termik karşıtı Yaykıl ve Gerze sakinleri ile Türkiyeli yaşam hakkı savunucularının tepkisini toplayan Anadolu Grubu’nun faaliyet gösterdiği diğer alanlardaki yatırımları, termik santral yüzünden zarara uğramıştı. Anadolu Grubu’nun ürettiği tüketici mamullerinin tüketilmemesi yönünde başlatılan kamuoyu kampanyaları, şirketin Gerze’deki termik santral yatırımından geri adım atmasında önemli rol oynamıştı.
Şirketlerin farklı isimler veya ortaklık yapılarıyla giriştiği doğa ve enerji yaptırımlarının bazıları şöyle:
Niğde-Ulukışla’daki altın madenleri: Niğde’nin Ulukışla ilçesindeki altın madenleri görünürde Gümüştaş Madencilik tarafından işletiliyorsa da, şirketin arkasında Doğan Grubu var. Ancak Doğan Ailesi’nin hiçbir ferdi Gümüştaş Madencilik’in doğrudan ortağı değil. Gümüştaş Madencilik ve Ticaret A.Ş.’nin sermayesinin bir bölümü Ortadoğu Otomotiv Ticaret A.Ş.’ye ait. Ortadoğu Otomotiv’in ortakları arasında ise Doğan Ailesi’nden Aydın Doğan, Arzuhan Yalçındağ, Begümhan Doğan Faralyalı, Işıl Doğan, Vuslat Sabancı ve Doğan Vakfı’nın pek çok üyesi bulunuyor. Gümüştaş Madencilik A.Ş.’nin diğer ortakları Saray Halı’nın sahibi Hulusi Necati Kurmel ile Kuryap ve Royal İnşaat şirketlerinin sahibi ve Necati Kurmel’in kızı Setenay Metin.
Sivas’taki altın madenleri: Sivas’ın Kangal ilçesinde bulunan Bakırtepe Dağı’ndaki altın madeni projesinin sahibi Demir Export Anonim Şirketi. Demir Export’un yönetim kurulu ise tamamen Koç Ailesi’nden oluşuyor. Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini Ömer Koç’un yaptığı Demir Export’un yönetim kurulu, Rahmi Koç, Mustafa Koç, Ali Koç, Semahat Sevim Arsel, Koç Holding CEO’su Osman Turgay Durak ve Koç Holding Enerji Grubu Başkanı Erol Memioğlu’ndan oluşuyor.
Çanakkale’deki Cenal Termik Santrali: Çanakkale’de Karabiga’ya kurulan Cenal Termik Enerji Santrali’nin yüklenicisi Cenal Elektrik Üretim Anonim Şirketi. Ancak Cenal Elektrik’in ortakları ise kamuoyunda çok bilinen şirketler. Cenal Elektrik’in sermaye ortakları arasında Alarko Holding A.Ş., Cengiz Holding A.Ş., Alcen Enerji Dağıtım ve Perakende Satış Hizmetleri A.Ş. ve Eti Alüminyum A.Ş. var. Alcen Enerji ve Alarko Holding Alaton Ailesi’nin sahibi olduğu şirketlerken, Cengiz Holding’in başında Başbakan Erdoğan’a yakın isimlerden, 17 Aralık Operasyonu kapsamında gözaltına alınan işadamı Mehmet Cengiz bulunuyor.
Trabzon-Sürmene’deki Manahoz HES: Trabzon’un Sürmene ilçesindeki Manahoz HES projesini Damlapınar Elektrik Üretim Sanayi ve Ticaret A.Ş. üstlenmiş durumda. Uzun bir süre Damlapınar Elektrik’in ortakları arasında bulunan bir diğer şirket ise Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı 17 Aralık Operasyonu’nda gözaltına alınan inşaatçı Osman Ağca’nın yaptığı Yorum İnşaat’tı. Manahoz HES için Bakanlar Kurulu’ndan 15 Aralık’ta acele kamulaştırma kararı çıkmasının iki gün sonrasında, yani 17 Aralık günü Yorum İnşaat hisselerini Tema Trend Gayrimenkul, VK Holding ve Maslak Otomotiv A.Ş.’ye devretti. VK Holding’in patronu, LC Waikiki Giyim’in de sahibi olan Vahap Küçük. Maslak Otomotiv ise pek çok işadamının üyesi olduğu Kandilli Girişimci ve Yöneticiler Vakfı’nın kurucularından, Mates Grubu’nun da sahibi olan Onur Soysal’a ait.
Rize-Senoz Uzundere-I HES: Yargı tarafından yürütmesi durdurulmasına mühürlenmesine rağmen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın verdiği izinle üretime başlayan, Rize’nin Senoz Vadisi’nde bulunan Uzundere-I HES projesinin sahibi Karadeniz Elektrik Üretim Sanayi Anonim Şirketi. Karadeniz Elektrik’in Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı ise işadamı Abdullah Tivnikli yürütüyor. Eksim Yatırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı olan Tivnikli aynı zamanda Türk Telekom’un da ortağı. Tivnikli, Kuveyt Türk Katılım Bankası’nın da yönetim kurulu üyeleri arasında.
Artvin-Borçka Düzenli HES: Artvin’in Borçka ilçesinde bulunan Maçahel Vadisi’nde yer akan Düzenli HES projesinin sahibi Gülkar Enerji Üretim ve Ticaret Anonim Şirketi. Gülkar Enerji’nin en büyük ortağı ise Kiler Holding. Türkiye’nin pek çok kentinde perakende alışveriş merkezleri bulunan Kiler Holding’in ortaklarından Vahit Kiler aynı zamanda AKP Bitlis Milletvekili olarak TBMM’de görev yapıyor.
