Kaynak: Derviş Genç, Zaman, 6 Ağustos 2015
Su zamları vatandaşı bezdirdi. 8 yılda İstanbul’da suya yapılan zam benzine yapılan zammı ikiye katladı. Her ay 5 ila 10 kuruş zamlanan suyun metreküpü yüzde 135,5 artarken benzine yapılan zam ise yüzde 70’te kaldı. İstanbullu, barajlar dolu olmasına rağmen suyu neden pahalıya tükettiğinin cevabını arıyor.
İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi’nin (İSKİ) suyun metreküp fiyatına her ay 5 ile 10 kuruş arasında yaptığı zamlar vatandaşı bezdirdi. Kurumun faaliyet raporlarında çok daha çarpıcı veriler yer alıyor. 2007-2015 tarihleri arasında suya yapılan zam oranı adeta “İstanbul’da benzin sudan ucuz” dedirtiyor. Çünkü son 8 yılda İstanbul’da suya tam yüzde 135,5 oranında zam yapılırken benzine yapılan zam oranı ise yüzde 70’te kaldı. Buna göre son 8 yılda İstanbul’da su fiyatlarına yapılan toplam zam oranı benzine yapılan zammı ikiye katladı. İstanbul’a su sağlayan barajlardaki doluluk oranı son 4 yılın zirvesinde. Buna rağmen 14 milyon 377 bin İstanbullu, suyu pahalıya tüketiyor. İstanbul’da 8 yıldır her ay suyun metreküp fiyatına mütemadiyen zam yapılıyor. İSKİ’nin suya her ay 5 ile 10 kuruş arasında hissettirmeden yaptığı zamlardan ise vatandaşın haberi bile yok. İstanbullu barajlar dolu olmasına ve suyun dışarıdan ithal edilmemesine rağmen neden pahalıya tükettiklerinin cevabını arıyor. Sorunun cevabı İSKİ’nin son 8 yıldaki faaliyet raporlarında saklı. Kurumun resmi internet sitesindeki faaliyet raporlarına bakıldığında çok çarpıcı bilgiler ortaya çıkıyor. Buna göre İSKİ, son 8 yılda suyun metreküp fiyatına tam yüzde 135,5 zam yaptı. 10 Şubat 2007 tarihindeki su tarifelerine bakıldığında suyun metreküp fiyatının Konut 1’de 1 lira 66 kuruş, Konut 2’de 3 lira, Konut 3’te ise 4 lira olduğu görülüyor. Sekiz yıl sonra tarihler 7 Temmuz 2015’i gösterdiğinde ise Konut 1’de su metreküp fiyatı 3 lira 91 kuruş (yüzde 135,5 artış), Konut 2’de 5 lira 69 kuruş (yüzde 89,6 artış), Konut 3’te 8 lira 30 kuruşa (yüzde 107,5 artış) çıkıyor.
SUYA YÜZDE 135, BENZİNE YÜZDE 70 ZAM
İSKİ’nin 8 yılda suyun metreküp fiyatına yaptığı yüzde 135,5’lik zam oranı aynı sürede benzine yapılan zam oranını neredeyse ikiye katladı. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) resmi akaryakıt fiyatlarına bakıldığında İstanbul’da benzine 8 yılda toplam yüzde 70,5 oranında zam yapıldı. Buna göre, 19 Şubat 2007 tarihinde İstanbul’da 95 oktan benzinin pompa fiyatı 2 lira 72 kuruş. 4 Ağustos 2015 tarihindeki güncel pompa fiyatlarına bakıldığında ise benzinin litre fiyatının 4 lira 64 kuruş olduğu görülüyor. Suya yapılan zam oranı sadece benzini değil dolardaki kur artışını da geçti. Buna göre, 10 Şubat 2007 tarihinde Konut 1’de suyun metreküp fiyatı 1,66 lirayken 4 Temmuz 2015’te suyun metreküp fiyatı 3,91 liraya yükseliyor. İSKİ’nin 8 yılda suya yaptığı zam oranı tam yüzde 135,5. Merkez Bankası’nın 4 Ocak 2007 tarihli resmi kur fiyatlarına göre 1 dolar 1 lira 40 kuruştan satılıyor. 4 Ağustos 2015 tarihindeki dolar kuru ise 2 lira 76 kuruş. 8 yılda dolardaki toplam artış oranı ise yüzde 97. Böylece İSKİ’nin, suya son 8 yılda suyun metreküp fiyatına yaptığı toplam zam oranı dolardaki toplam artış oranını geçmiş oluyor.
Benzin ve LPG’ye indirim geldi
Benzine 9 kuruş indirim yapıldı. Yeni tarife bugünden itibaren geçerli olacak. Öte yandan tüpgaz ve otogaz da ucuzladı. Bugünden geçerli olacak indirimle tüpgaz kilogramda 8 kuruş, otogaz 4 kuruş ucuzladı. İndirim, son günlerde düşen ham petrol fiyatları kaynaklı oldu.
Sene başında suyun metreküp fiyatına yüzde 90 zam yapan İSKİ’nin temmuz ayında da zam yaptığı ortaya çıktı. Buna göre, metreküp başına Konut 1 tarifesinde 21 kuruş, Konut 2’de 29 kuruş ve Konut 3’te 40 kuruş zam geldi. Bu ise en düşük tarifede fatura başı 2 lira zam anlamına geliyor.
Barajların son 4 yılın en yüksek doluluk oranına sahip olduğu, hiç yağmur yağmasa dahi barajlarda en az 1 yıllık ihtiyacı karşılayacak Suyun olduğu İstanbul’da İski’nin bu ayın başından itibaren suya yeni zamlar yaptığı ortaya çıktı. Sene başındaki tarife değişikliğiyle yapılan gizli zamla birlikte yılın ilk 7 ayında İstanbul’da iki kez zam yapılmış oldu. Buna göre, metreküp başına Konut 1 tarifesinde 21 kuruş, Konut 2’de +29 kuruş ve Konut 3’te 40 kuruş zam geldi. Bu ise en düşük tarifede fatura başı 2 lira zam anlamına geliyor. Bu rakam İstanbul’daki yaklaşık 5 milyon 750 bin abone sayısı ile çarpıldığında İSKİ’nin kasasına aylık en az 10 milyon lira ekstra gelir gireceği anlamına geliyor. İSKİ’nin sitesinde yer alan tarife fiyatlarına bakıldığında ise kurumun her ay 5-10 kuruş arası suya zam yaptığı görülüyor.
4 Temmuz’da güncellenen tarifeye göre 0-10 metreküp arası su kullanan abonelerden oluşan Konut 1 tarifesinin metreküp fiyatı 3.70’ten 3.91 liraya, 10-20 metreküp arası su kullanan abonelerden oluşan Konut 2 tarifesinin metreküp fiyatı 5.40’tan 5.69 liraya ve 20 metreküp ve üzeri su kullanan abonelerden oluşan Konut 3 tarifesinin metreküp fiyatı 7.90’dan 8.30 liraya yükseldi.
AYLIK 5-10 KURUŞ ZAM YAPILIYOR
Konuyla ilgili İSKİ basın birimi kendilerinin bilgi verme yetkilerinin olmadığını söyledi. İSKİ çağrı merkezindeki görevlinin verdiği bilgi kurumun aboneden habersiz zam yaptığını ortaya çıkarıyor. Kendisine zammın gerekçesi sorulduğunda ise görevli, “Aylık baz kuruşluk zam yapılıyor. İSKİ’nin internet sitesinde de güncel fiyatlar görülebiliyor. Son fiyatlara bakıldığında metreküp başına 1-10 metreküp arası 3.91, 10-20 metreküp arası 5.69, 21 metreküp üzeri 8.40 liralık tarife uygulanıyor.” bilgisini verdi. Görevli, “İSKİ sene başında tarifeli kademeye geçti ve 0-10 metreküp arasını 3.70 lira olarak belirlemişti. Bu tarife her geçen gün değişiyor mu?” sorusuna ise “Aylık bazda değişiyor evet. Zam yapılıyor 10 kuruş 5 kuruş şeklinde.” cevap verdi. Buna göre İSKİ sene başından itibaren her ay suyun metreküp fiyatlarına 5-10 kuruş arası zam yaptığı görülüyor. En yüksek zammın ise haziran ayında yapıldığı görülüyor. İstanbul’da suya zam yapılması için herhangi bir sebep bulunmuyor. Zira 28 Temmuz 2015 itibarıyla İstanbul içme suyu barajlarındaki doluluk oranı yüzde 79,06. Bu oran İSKİ barajlarının son 4 yıldaki en yüksek doluluk seviyesi.
‘Suya gizli zam yasal değil’
Konuyu Zaman’ın gündeme getirmesinin ardından tepkilerini dile getiren tüketici dernekleri, sebebi tam olarak bilinmeyen zamlar hakkında bilgi verilmesinin vatandaşın temel hakkı olduğunu ifade etti. Tüketiciler Derneği Onursal Başkanı Engin Başaran, zam konusunda İSKİ’nin tüketiciyi bilgilendirmesinin Avrupa Birliği’nin tüketicinin korunması konusunda en çok üstünde durduğu konu olduğunu söyledi. Doğru bilgi verilmesi halinde tüketicinin harcamasını buna göre yapacağını belirten Başaran, “Son yıllarda özellikle İSKİ gibi kurumlarda, özelleştirilen hizmetlerde, doğalgaz, su, elektrik gibi sektörlerde, garip bir şekilde, tüketiciye bilgi vermeden gizli zam yapıldığı gözleniyor. Bu son derece yanlış ve gayri yasal bir şey.” dedi.
Tüketiciler Birliği Onursal Başkanı Avukat Bülent Deniz de, vatandaşa gösterilmeyen zamlardan dolayı İSKİ’nin ciddi para kazandığını dile getirdi. Vatandaşa hissettirmeden yapılan zamların varlığından öteden beri haberdar olduklarını anlatan Deniz, “Hissettirmeden küçük küçük yapılan zamlar vatandaşın dikkatinden kaçırılarak aslında su gibi insan haklarının temel ve vazgeçilmez ihtiyacı olan konuda ciddi bir para kazanıyor. Dünyanın birçok ülkesinde bedava veya ucuz suyu İSKİ’nin pahalı hale getirmesi makul değil.” şeklinde konuştu. Daha önce de fiyat artışından dolayı dava açıldığına işaret eden Deniz, şöyle konuştu: “En büyük zammı geçen ocak ayında yapmıştı. Biz bu zamla ilgili dava açmıştık ve o dava henüz sonuçlanmış değil. O zamlar üzerine bu 3. zammı yapıyorlar. İSKİ’nin tekrardan zam yapması, iyi niyetli olmadığını ortaya koyuyor. Bu zamlara ilişkin kamuoyu tepkisini dikkate almadığını gösteriyor.”
Fiyat artışının şeffaf olmamasının vatandaşın kamu kurumlarına güvenini zedelediğini ifade eden Tüketici Sorunları Derneği Başkan Vekili avukat Rıdvan Yıldız ise İSKİ’nin yıllardır tüketicinin farkında olmadan zam yaptığını kaydetti. İSKİ’ye yaptığı zamların sebeplerini açıklaması çağrısında bulunan Yıldız, “İSKİ’nin maliyeti mi arttı, personel gideri mi arttı, para gereken bir durum mu var bunu bilmiyorum. Su değerleniyor mu yani? Bunları şeffaf bir şekilde İSKİ neden açıklamıyor?” diye sordu.
