Kaynak: Yeşilist
Deniz ve okyanuslara karışan plastiklerin miktarı ve hangi yollarla hangi oranda bu su kaynaklarına ulaştığı konusunda hala bir çok bilinmez var. Okyanustaki plastiklere temizlemeyi hedefleyen Ocean Cleanup Projesi, bu yüzden en büyük plastik taşıyıcılardan biri olan ırmaklar üzerinde bir araştırma yaptı.
Ocean Cleanup Projesinin araştırması bu su yollarının milyonlarca ton plastiği denizlere ve okyanuslara taşıdığını gösteriyor. Yapılan araştırma her bir nehri nüfus yoğunluğu, atık yönetimi, coğrafi koşullar ve baraj yerleşimlerine göre inceliyor. Daha sonra bu veriler bize o nehrin ortalama ne kadar plastiği deniz ve okyanuslara taşıdığı konusunda yaklaşık bir rakam veriyor.
Araştırmaya göre, her yıl sadece okyanuslara 1,15 ile 2,41 milyon ton plastik nehirler tarafından taşınıyor. Okyanusa dökülen yaklaşık 40.760 nehri inceleyen araştırma, çoğunluğu Asya’da bulunan sadece 20 nehrin bu plastiğin üçte ikisini taşıdığını öne sürüyor.
Ocean Cleanup Projesinin geliştirdiği model aynı zamanda hangi aylarda daha fazla plastik taşındığını da bize gösteriyor. Bu modellere göre plastik atıkların %75’i mayıs ve ekim aylarında deniz ve okyanuslara karışıyor. Bu dönem yine de ülkeden ülkeye farklılık göstermekte. Avrupa da Kasım ve Mayıs ayları arasında bir yükselme gözükürken, Kuzey Amerika’da Haziran ve Kasım ayları en yoğun dönemler.
Model aynı zamanda diğer nehirler için varsayımsal bir plastik taşıma bulgusunu bize sunuyor. Ocean Cleanup Projesinin modelleri Türkiye’ye uygulandığı zaman harita böyle gözüküyor.
Haritaya göre Türkiye’de denizlere en çok plastik atığın karıştığı yerler: Antakya, Mersin, İzmir, Bursa, Aydın olarak gözüküyor. Her ne kadar bu bölgelerde büyük nehirler olduğundan durum böyle gözükse de, Türkiye’nin kuzeydoğu kesimi her ne kadar büyük nehirlere sahip olmasa da sayısı fazla küçük nehirler oldukça yoğun bir şekilde Karadeniz’e plastik taşıyor.
Harita aynı zamanda koyu ve açık renkler ile işaretlenmiş. Ocean Cleanup Projesinin modeline göre bu renk seçkisi çöplerin değerlendiriliş şeklini gösteriyor.
Doğaya karışan veya düzgün bir şekilde atık yönetimi sağlanmayan plastik atıkların sayısı arttıkça renkler daha da koyulaşıyor. Bu “yanlış değerlendirilmiş atıklar” maalesef Türkiye’nin geneline yayılmış durumda.
Türkiye’de plastik geri dönüşümü ve atık yönetimi hakkında sağlıklı bir veri bulmak oldukça zor, ama bir çok çalışma Ocean Cleanup Projesinin modellerini doğruluyor. Akdeniz’deki plastik kirliliği inceleyen bir araştırma bir kilometrelik alanda yüzen bir insanın 300 adet plastik parçası yutabileceğini, karaya vuran büyük canlıların midelerinden büyük poşet parçaları ve çuvallar çıktığını ortaya koymuştu.
Kaynak: Nature, Ocean Cleanup Project
Görkem Gömeç / 9 Haziran 2017
Su Hakkı Kampanyası geçtiğimiz haftalarda bu konuyu Açık Radyo’daki Su Hakkı programında konuşmuş ve bir dosya hazırlamıştı. Dosyaya buradan ulaşabilirsiniz.
