Kaynak: Atlas, Aralık 2011
Etiyopya’daki Omo Vadisi, geleneksel yaşam biçimlerini sürdüren çok sayıda kabileye ev sahipliği yapıyor. Ancak Gibe 3 Barajı inşaatı ve tarım alanlarının yabancı şirketlere satılması, bu insanlık mirasını yok olma noktasına getiriyor.
Omo Vadisi, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan ve mutlaka korunması gereken özel bir coğrafya. Yapımına 2006 yılında başlanan Gibe 3 Barajı, vadiyi tehdit ediyor ve dünyanın çeşitli yerlerindeki birçok sivil toplum örgütü ve hükümetten tepki alıyor. Araştırmacılar, barajın yaklaşık 200 bin yerlinin toprağını sulara gömeceğini söylüyor. Bu büyüklükte bir barajın yapılmasıyla iklim de değişecek ve zaten kuraklığın hâkim olduğu bölgede Omo Nehri’nden faydalanan yerlilerin birçoğu yiyecek bulmakta ya da tarım yapmakta zorlanacak. Omo Nehri aynı zamanda yaklaşık 300 bin kişinin geçimini sağladığı Kenya’da bulunan Turkana Gölü’nün de başlıca kaynağı. Barajın yapımı orada yaşayanları da olumsuz etkileyecek. Eğer baraj yapılırsa bölge halkının ciddi bir açlık problemiyle baş etmek zorunda kalacağı tahmin ediliyor.
Omo Nehri üzerinde daha önce iki baraj zaten yapıldı. Bölgede yaşayan kabileler bunlardan da olumsuz etkilendi. Avcı derleyici Kwegu kabilesinin çocuklarının açlıktan dolayı ölmeye başladığı biliniyor. Bir Kwegu, sivil toplum örgütleriyle görüşmesinde barajdan sonrasını şöyle anlatıyor: “Toprağımız çok kötü hale geldi. Suyu tamamen kestiler ve açlık çekmeye başladık. Barajı açsınlar ve suyun akmasına izin versinler artık…”
Mun kabilesinden bir adamın anlattığına göre, baraj yüzünden yıllık su baskınları artık olmuyor. Oysa bu baskınlarda ürün yetiştirebiliyorlardı. “Son dört yıldır neredeyse hiç yağmur yağmıyor ve nehrin akmasına izin verilmediği için su baskınları da olmuyor. Hepimiz açlıktan ölmekten korkuyoruz. Omo Vadisi’nde artık şarkı sesleri ve danslar yok. İnsanlar aç, çocuklar sessiz.”
Etiyopya hükümeti ayrıca vadide kabilelere ait toprakları büyük ölçekte biyo yakıt elde etmek, şekerkamışı gibi ürünler yetiştirmek için yabancı şirketlere satmaya başladı. Bu topraklar baraj gölünden sulanacak. Bazı Malezya, Kore ve İtalyan şirketlerinin buralara yatırım yaptığı biliniyor. Etiyopya hükümetinin, bölgedeki binlerce insanın yaşamı bu topraklara bağlıyken, kendi halkı açlıkla savaşıyorken yabancı şirketlere plantasyon alanı açmak için toprak satması tepkiyle karşılanıyor.
Tartışmalı Gibe 3 Barajı’nı ise bir İtalyan şirketi yapıyor ve Çin bankalarının kredi verme ihtimali var. Avrupa Yatırım Bankası ile Afrika Gelişim Bankası, daha önce kredi vermeyi düşündükleri barajdan desteklerini çekme kararı aldı.
Yazı: SELCEN KÜÇÜKÜSTE
Fotoğraflar: FARUK BUDAK
