Bern Bildirgesi tarafından hazırlanan bu çalışma, Dünya Bankası Türkiye Temiz Teknoloji Fonu’nu (CTF) değerlendiriyor. Bu fon, Türkiye’de enerji verimliliği artırmak ve yenilenebilir enerji projelerini desteklemek amacıyla verilen kredi programını içermektedir. Bern Bildirgesi’nin araştırması, CTF Türkiye’nin enerji verimliliği sektöründeki ve küçük hidrolik enerji projeleriyle ilgili hedeflerine ulaştığını, ancak başka yenilenebilir enerji kaynaklarında yatırımı artırdığına dair herhangi bir kanıt olmadığını ortaya koyuyor.
Raporu tümünü bu bağlantıdan PDF olarak okuyabilirsiniz…
Türkiye’de İklim Finansmanı
Dünya Bankası Temiz Teknoloji Fonu’nun Türkiye enerji sektörünün dönüşümüne katkısı
Christine Eberlein ve Martina Heeb, Eylül 2011
Özet
İsviçreli Sivil Toplum Kuruluşu olan Bern Bildirgesi tarafından hazırlanan bu çalışma, Dünya Bankası Türkiye Temiz Teknoloji Fonu’nu (CTF) değerlendiriyor. Bu fon, Türkiye’de enerji verimliliği artırmak ve yenilenebilir enerji projelerini desteklemek amacıyla verilen 500 milyon dolarlık IBRD kredisine ek olarak yapılan 100 milyon dolarlık kredi programını içermektedir. Bern Bildirgesi’nin araştırması, CTF Türkiye’nin enerji verimliliği sektöründeki ve küçük hidrolik enerji projeleriyle ilgili hedeflerine ulaştığını göstermektedir. Ne var ki hidrolik enerji hâlihazırda pazarlanabilir durumda ve bu projelere yatırılan görece yüksek miktardaki CTF parasının başka yenilenebilir enerji kaynaklarında yatırımı artırdığına dair herhangi bir kanıt bulamadık. Buna ilaveten hidrolik enerji projelerinin çevresel ve toplumsal riskleriyle ilgili ciddi kaygılar bulunmaktadır. CTF Türkiye, 26 enerji verimliliği ve 30 hidrolik enerji projesini desteklerken, sadece 5 adet rüzgâr enerjisi ve 1 adet jeotermal enerji projesini desteklemiş, güneş enerjisi ve biyokütle ile ilgili hiç bir projeye destek vermemiştir. Bu makaleye göre, var olan düzenleyici engellere ve uzun zamanlı bağlayıcı petrol ve gaz sözleşmelerinin varlığına CTF’nin stratejisi planlanırken yeterince önem verilmemiştir.
Oldukça mütevazı bir iklim finansmanı programı olan CTF ve benzeri programların başarıya ulaşması, ancak bu programların uluslararası ve yerel finansman tarafından desteklenmesi ve artırılmasıyla mümkündür. CTF Türkiye, açık bir biçimde potansiyelini gerçekleştirme aşamasında başarısızlığa uğramıştır. Araştırmamız var olan düzenleyici engelleri ortadan kaldırmak için gerekli siyasi irade olmaksızın böyle bir yatırımın, yenilenebilir enerji pazarını geliştirmeye yeterli olamayacağını göstermektedir. Aracı işlevi gören iki yerel bankayla yapılan işbirliği CTF kredilerinin hızlı bir biçimde dağıtılması aşamasında başarılı olsa da, Dünya Bankası’nın şeffaflık ve paydaş katılımıyla ilgili standartlarını yakalayamamıştır. CTF Türkiye, CTF’nin bundan sonra özellikle de finansal aracılar yoluyla uygulanacak projeleriyle ilgili ileriye dönük bilgi paylaşımı noktasında zorlu bir örnektir. Bu makale, hedefler ve sonuçların analizi temelinde, iklim finansmanının stratejisi, planlanması ve uygulanmasıyla ilgili öneriler sunmaktadır.
Türkçe tercüme: Arife Köse
İçindekiler:
Kısaltmalar
Özet
1.1 CTF Türkiye’nin Hedefleri
1.2 Araştırma hedefleri, zorluklar ve kapsam; rapor yapısı
1.2.1 Araştırma hedefleri
1.2.2 Araştırma Zorlukları ve Kapsam
1.2.3 Rapor Yapısı
2 Arka plan ve CTF Türkiye’nin Stratejisi
2.1 Arka plan
2.1.1 Türkiye’nin İklim Değişikliğine Karşı Mücadeleye Resmi Olarak Katılımı
2.1.2 Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği potansiyeli ve engeller
2.2 Strateji
2.2.1 Çok Taraflı İklim Finansmanı Almanın Gerekçesi
2.2.2 Dünya Bankası CTF Türkiye’nin Stratejik Kararları
3 Proje Değerlendirmesi
3.1 CTF Türkiye’nin Başarıları
3.1.2. CTF Aracılığıyla Sera Gazı Salınımının Azaltılması
3.2 Niteliksel inceleme
3.2.1 Tematik konu: Hıza karşı boyut, nitelik ve etkinin derinliği
3.2.2 Finansal aracıların rolü ve etkileri
3.2.3 İlk girişim engellerinin üstesinden gelmek
3.2.4 Kaldıraç Etkisi ve Kaynakları Harekete Geçirme
4 Büyük fiyaskolar, küçük başarılar: CTF’nin Türkiye enerji sektörünün dönüşümsel değişimine katkısı
4.1 Başlıca fon sağlama başarısı: Enerji verimliliği projelerinin hızlanması
4.2 Başlıca fon sağlama fiyaskosu: Yenilenebilir enerjiler için yetersiz destek
4.3 Başlıca eleştiri: Sorunlu hidrolik enerjinin desteklenmesi
4.4 Başlıca zorluk: Hızlı dağıtım mı, derin etki mi?
4.5 Başlıca stratejik soru: Finansal aracılarla işbirliği
4.6 Kaçırılan başlıca potansiyel: İlave finansal kaynakların geliştirilememesi
4.7 Dönüşümsel değişime doğru
5 Alınan dersler ve öneriler
5.1 İklim fonu planlaması ve hedefler
5.2 İklim fonu planlaması ve yerel düzenin hazırlanması
5.3 İklim fonunun uygulanması
Raporun tümünü okumak için tıklayınız…
Not: Raporun Türkçe tercümesini yayınlamamıza izin verdiği için Berne Declaration’a teşekkür ederiz. Raporun İngilizcesini şu bağlantıdan okuyabilirsiniz.
