Kaynak: Mehveş Evin, Milliyet 2 Şubat 2013
DSİ’den Munzur Çayı’na planlanan Konaktepe Barajı ve HES’in iptali üzerine bir açıklama geldi. Açıklamada HES’lerin geleceğiyle ilgili bilgiler veriliyor ancak bu bilgilere ‘mikro HES’ler dahil değil. Şimdi DSİ’den ek açıklama bekliyorum…Dersim’deki Munzur Çayı’nda planlanan Konaktepe Barajı ve HES’in iptali üzerine yazdığım yazıya DSİ’den açıklama geldi.
Önemli, zira tüm Türkiye’de planlanan diğer HES’lerin (ve çevrenin ve yaşam haklarının ve doğa haklarının) geleceğiyle ve rakamlarla ilgili bir fikir veriyor.
1. DSİ, “teorik hidroelektrik potansiyel” olarak adlandırılan kaynaklardan denize kadar olan tüm hidroelektrik potansiyeli, 433 milyar kWh/yıl olarak hesaplamış. Bugüne kadar işletme, inşa, planlama aşamasındaki tüm projeler ise 160 milyar kWh/yıl. Ülkedeki tüm su kaynaklarının üzerinde HES kurulamazmış. (Burada bir hayıflanma mı var acaba?)
2. Aralık 2012 tarihi itibarıyla “Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” hükümleri çerçevesinde, 985 şirket ile su kullanım hakkı anlaşması imzalanmış. Bu anlaşmalardan 58’i iptal edilmiş.
3. DSİ, Aralık 2012 itibarıyla Türkiye genelinde 1659 adet HES projesi bulunduğunu açıklıyor. Toplam kurulu gücü 30 bin MW’yi aşan 1494 adedine özel şirketler başvurmuş.
4. Ne var ki bu rakamlara “mikro HES”ler dahil değil. Kurulu gücü 10 MW’nin altında olan, 10-30 MW arasındaki HES’lerle ilgili olarak DSİ’den ek açıklama bekliyorum.
Dersim’de 16 baraj
Munzur Çayı’na ve Dersim’de planlanan HES’lere gelince… Planlanan HES ve baraj sayısıyla ilgili son durum şöyle:
– Munzur Çayı üzerinde planlanan altı projeden üç adedi işletmede, geri kalan ikisi “fizibilite” aşamasında, biri iptal. Ayrıca DSİ, işletilen HES’lerle ilgili olarak şimdiye kadar “hiçbir olumsuzluğun” yaşanmadığını belirtiyor.
– Dersim’de işletilen ve yapılan HES projelerinin toplam sayısı beş. Bitenler ve planların toplamı 16 baraj-HES ediyor. (Yazıda verdiğim rakam 18’di).
Tunceli’de yapımı planlanan HES projeleri
ÇED’e geçici madde kondu
Dersim’deki baraj projelerinin çoğunun 1993’ten önce hazırlandığını, yani ÇED onayının olmadığını yazdım. Bunun da “çaresi” bulunmuş, DSİ açıklıyor:
2008’de, ÇED Yönetmeliği’ne eklenen geçici 3’üncü maddeyle Çevresel Etki Yönetmeliği’nden önceki uygulama projeleri onaylanmış… O tarihe kadar izin, ruhsat, onay ya da kamulaştırma kararı alınmış olanlara, “yönetmelik hükümleri uygulanmaz“ ibaresi konuvermiş…
Bozkaya Barajı ve HES, Kaletepe Barajı ve HES ve Konaktepe I-II Barajı ve HES projeleri ise, ÇED Yönetmeliği kapsamı dışında değerlendirilmiş.
DSİ, su kaynaklarıyla ilgili projeleri planlarken “Sit Alanları, Milli Park, Tabiatı Koruma Alanı, Tabiat Parkı, Tabiat Anıtı, Tabiat Varlıkları, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Sulak Alanlar, Yaban Hayatı Yerleştirme ve Geliştirme Alanları ile çakışmaması konusunda gerekli hassasiyeti” gösterdiğini söylüyor.
Sanırım bunun cevabını, HES’lerle ilgilenen sivil toplum kuruluşları ve bilim insanları daha doğru verecektir… Sadece Hasankeyf barajını hatırlamak bile yeterli…
“HES projeleri ile hem enerji üretilecek, hem de nehirlerimiz akmaya devam edecektir” diye bitirmiş sözünü DSİ. Akacak, ama ne kadar akacak? Yaşam alanlarını nasıl etkileyecek?
Onun cevabı belki ileride gelir…
Not: Müsaadenizle “senelik iznimin bir bölümünü” kullanmak üzere yazılarıma bir süre ara veriyorum.
